რამდენიმე თვის წინ, ევროპის კავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი საგარეო საქმეთა და უშიშროების პოლიტიკის სფეროში, ჯოზეფ ბორელმა საკმაოდ სკანდალური განცხადება გააკეთა, რომელიც ევროცენტრიზმით, ქედმაღლობით და საკმაოდ იმპერიალისტური ქვეტექსტითაა განმსჭვალული.
ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკური იდეის ახსნისას, ბორელმა ევროპა ბაღს შეადარა, ხოლო დანარჩენი მსოფლიო – ჯუნგლებს, რომელთაც ამ ბაღში შეჭრა შეუძლიათ, თუ ევროკავშირი მათთან დიალოგის რეჟიმს არ შეინარჩუნებს. ამის შესახებ ევროკავშირის უმაღლესმა დიპლომატმა ბრიუგეში ევროპული დიპლომატიური აკადემიის გახსნისას ისაუბრა.
”ევროპა ბაღია. ჩვენ ავაშენეთ ბაღი, სადაც ყველაფერი მუშაობს. ეს ადამიანის მიერ შექმნილი პოლიტიკური თავისუფლების, ეკონომიკური აყვავების და სოციალური გაერთიანების საუკეთესო კომბინაციაა. დანარჩენი მსოფლიო, სხვა ქვეყნების დიდი ნაწილი ჯუნგლებია. ჯუნგლებს კი ბაღში შეჭრა შეუძლიათ. მებაღეებმა ბაღზე უნდა იზრუნონ, მაგრამ ისინი კედლების აშენებით არ დაიცავენ.”– განაცხადა ბორელმა.
დიპლომატის აზრით ”მებაღეები” უნდა გაეხსნან დანარჩენ მსოფლიოს და ურთიერთმოქმედაბაში შევიდნენ.
”ევროპელი უფრო მეტ ურთიერთქმედაბაში უნდა შევიდეს დანარჩენ სამყაროსთან, თორემ დანარჩენი მსოფლიო სხვადასხვა გზებით და მეთოდებით შემოიჭრება ჩვენში” – ამბობს ბორელი.
ევროპული დიპლომატიის უმაღლესმა წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ თანამეგობორობა ვერ შეძლებს გადარჩენას და მსოფლიოსგან იზოლირებას, როგორც ”გამონაკლისი”. მისი სიტყვებით ევროპა უნდა დაეხმაროს სხვა ქვეყნებს, რომლებიც მძიმე მდგომარეობაში იმყოფებიან.
ნიკოს მოტასი | კომუნიზმის დასაცავად (In Defense of Communism)
1968 წლის აგვისტოში, 53 წლის წინ, როდესაც ვარშავის ხელშეკრულების სახელმწიფოების საერთაშორისო სოლიდარობა (ინგ. internationalist solidarity) ჩეხოსლოვაკიის სოციალისტური რესპუბლიკის დედაქალაქ პრაღაში ახშობდა ცივი ომის პერიოდში წამოწყებულ ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან კონტრ-რევოლუციოr მცდელობებს. პრაღის მოვლენები წარმოადგენენ სოციალისტური სამყაროს მიერ იმპერიალიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის საყრდენს. ამასთანავე, მოცემული შემთხვევა მუდამ წარმოადგენს სხვადასხვა ბურჟუაზიული და ოპორტუნისტული ძალებისთვის ანტიკომუნისტური პროპაგანდის წყაროს.
პრაღა, 1960 წელი
ათწლეულების მანძილზე ბურჟუაზიული ისტორიოგრაფია, მხარდაჭერილი განსხვავებული ოპორტუნისტებისა და კონტრრევოლუციონერების მიერ (ტროცკისტები, ევრო-კომუნისტები, სოციალ-დემოკრატები და ა.შ.) წარმოაჩენს ამ მოვლენას, როგორც „საბჭოთა ტანკებს“, რომლებმაც „სისხლში ჩაახშეს პრაღა“ და ამით უმალვე აღკვეთეს „სოციალიზმისთვის ადამიანური სახის“ მიცემის მცდელობა.
1968 წლის პრაღის კონტრრევოლუციონერული მოვლენები გამოყენებულ იქნა საერთაშორისო ბურჟუაზიის მიერ მე-20 საუკუნეში საბჭოთა კავშირისა და სოციალისტური წყობის ჩამოყალიბების წინააღმდეგ გამართულ მიზანმიმართული ცილისმწამებლური კამპანიისას. ეს ანტიკომუნისტური და ანტისაბჭოთა პროპაგანდა ეყრდნობა ცრუ მოსაზრებას, რომ დუბჩეკის მმართველობისას [1] წამოწყებული რეფორმების დანიშნულება, სავარაუდოდ, იყო „ადამიანური სოციალიზმის“ შემოთავაზება საბჭოთა კავშირის მიერ დანერგილი „სტალინისტური მოდელის“ ნაცვლად.
1968 წლის მოვლენების ანალიზი არ შეიძლება იმ დროისთვის არსებული ისტორიული რეალობის გაუთვალისწინებლად მოხდეს. კერძოდ, ვგულისხმობთ ცივ ომს, როდესაც გლობალურ დონეზე ორი რადიკალურად დაპირისპირებული სოციალური სისტემა – კაპიტალიზმი და სოციალიზმი ერთმანეთს შეეჯახნენ. ამ წინააღმდეგობრივ გარემოში, საერთაშორისო იმპერიალიზმმა (ძირითადად ამერიკის შეერთებული შტატები და, მათ შორის, დასავლეთ ევროპის სახელმწიფოები) სოციალიზმის დასაკნინებლად და ჩამოსაგდებად ძალზედ მოხერხებული სტრატეგია შეიმუშავა. მოდით გავიხსენოთ, რომ ე.წ. პრაღის გაზაფხულამდე, 1956 წელს, მეზობელ ქვეყანა უნგრეთში ადგილი ჰქონდა სხვა კონტრრევოლუციას (ნებისმიერ შემთხვევაში, სწორედ რომ რევოლუციად არის ეს მოვლენა მოხსენიებული).
დღეს, ხუთი ათწლეულის შემდეგ, არსებობს რა უამრავი საბუთი, საარქივო მასალა, წერილობითი ჩვენებები და სხვა მასალები, რომლებიც სრული სურათის ჩამოყალიბების შესაძლებლობას გვაძლევენ, შეიძლება ამ მოვლენებზე პირდაპირ ითქვას, რომ იმპერიალიზმის მხრიდან ადგილი ჰქონდა მუდმივ ძირგამომთხრელ საქმიანობას და კონტრრევოლუციის მცდელობას. დროა მოხდეს ამ ანტიკომუნისტური ტყუილების ჩამოშლა და ისტორიის ბოროტად დამახინჯების ფაქტის გამჟღავნება.
ალექსნადრე დუბჩეკი – 1968-1969 წლებში ჩეხეთის კომუნისტური პარტიის პირველი მდივანი
უნგრეთის გამოცდილებამ ცვლილებები შეიტანა სოციალისტური ბლოკის წინააღმდეგ იმპერიალიზმის მიერ წარმოებულ ბრძოლის პოლიტიკაში. ეს მიდგომა ახსნილ იქნა აშშ-ის საგარეო პოლიტიკის ერთ-ერთი „არქიტექტორის“ მიერ, რომელიც შემდეგში პრეზიდენტ კარტერის პერიოდში ეროვნული უსაფრთხოების მრჩევლის თანამდებობას იკავებდა. ზბიგნევ ბჟეზინსკი წერდა, რომ მოვლენების განვითარების საუკეთესო მოდელი იქნებოდა აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოების „შინაგანი ლიბერალიზაცია“. იგი აღნიშნავდა, რომ მსგავსი „ცვლილება“ შესაძლებელი იყო უპირველეს ყოვლისა ჩეხოსლოვაკიაში, შემდეგ უნგრეთსა და პოლონეთში [2].
1950-იან წლებში, ჯერ კიდევ ბჟეზინსკამდე, პრეზიდენტ ეიზენჰაუერის ადმინისტრაციის პერიოდში სოციალისტურ სახელმწიფოებში ე.წ. „შიდა“ კონტრრევოლუციების წაქეზების პოლიტიკა იყო აშშ-ს საგარეო მიდგომის ერთ-ერთი ფუნდამენტი; იგი ჩამოყალიბებული იქნა ქვეყნის სახელმწიფო მდივნის ჯონ ფოსტერ დალესის მიერ. ბჟეზინსკის მიერ განხილული ე.წ. „შინაგანი/შიდა ლიბერალიზაციის“ კონცეფცია იყო ჩეხოსლოვაკიაში აშშ-სა და მისი მოკავშირეების იმპერიალისტური ზრახვების განხორციელების მეთოდი; ანუ სახელმწიფოში კონტრრევოლუციის მოწყობისთვის საჭირო გასაღები. ალექსანდრე დუბჩეკის გენერალური მდივნობის პერიოდში ჩეხოსლოვაკიის კომუნისტური პარტიის მმართველ ელიტაში მემარჯვენეები და ოპორტუნისტები დომინანტ ძალად ჩამოყალიბდნენ. შესაბამისად, 1968 წლის იანვრისთვის მათ შეძლეს ქვეყანაში მთელი რიგი „რეფორმების“ ანუ სოციალისტური მოდელის „ლიბერალიზაციის“ განხორციელება.
ბურჟუაზიული და ოპორტუნისტული ძალები გამოთქვამენ მოსაზრებას, რომ ე.წ. პრაღის გაზაფხული, რასაც ისინი დუბჩეკის მმართველობისას ჩამოყალიბებულ რეფორმებს უწოდებენ, მიმართული იყო ქვეყანაში სოციალისტური მოდელის დემოკრატიზაციასა და „სოციალიზმისთვის ადამიანური სახის“ მიცემაზე. თუმცა, ეს დებულება ისტორიულად დამტკიცებული ტყუილია.
ე.წ. პრაღის გაზაფხული სინამდვილეში იმპერიალიზმის „ტროას ცხენი“ იყო. სოციალისტურ სისტემაში რეალურად არსებული პრობლემები (მაგალითად, ეკონომიკა, წარმოება, სოციალისტური განათლება და ა.შ.) ანტი-სოციალისტურმა რეაქციულმა ძალებმა საკუთარი რევიზიონისტული [რედ. არსებული მდგომარეობის გადახედვა] მიზნებისთვის უბრალოდ მოიმიზეზეს; ეს იყო იდეოლოგიურად მოტივირებული არსებული რეალობის გადახედვის მცდელობა, რომელიც ნელა, მაგრამ მკაფიოდ წაიყვანდა სახელმწიფოს კაპიტალიზმის აღორძინებისკენ. უკვე მოგვიანებით, ე.წ. პრაღის გაზაფხულის ერთ-ერთმა ლიდერმა ჩეხმა ეკონომისტმა ოტა შიკმა [3] აღიარა 1968 წლის რეფორმების რეალური დანიშნულება. შიკმა, ე.წ. „მესამე გზის“ (ინგ. the so-called “Third Way”) მხარდამჭერმა, ცინიკურად განაცხადა, რომ ეს რეფორმები იყო ცრუ სვლა, რადგან იმ დროს „გულწრფელად მჯეროდა, რომ ერთადერთი გამოსავალი სუფთა სახის კაპიტალიზმი იყო. [4]“
იმპერიალისტური გეგმები და საბჭოთა კავშირის საერთაშორისო სოლიდარობა
1968 წელს ჩეხოსლოვაკიაში ე.წ. „სუფთა კაპიტალიზმის“ დანერგვის გეგმა მხარდაჭერილი იყო საერთაშორისო იმპერიალიზმის მიერ განხორციელებული მთელი რიგი კონტრრევოლუციონერული ნაბიჯებით. აშშ-ის ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს (ინგ. CIA) და სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტების თანახმად, ამერიკის მთავრობას გააჩნდა „სამოქმედო გეგმები“, რომლების დანიშნულება იყო ჩეხოსლოვაკიაში არეულობის მოწყობა. ამ გეგმებში შედიოდა ხანგრძლივი ძირგამომთხრელი საქმიანობა (ანუ, საბოტაჟი), განგრძობადი ანტიკომუნისტური პროპაგანდა და ქვეყანაში სხვადასხვა კონტრრევოლუციური დაჯგუფების შექმნა/დაფინანსება.
უნდა აღინიშნოს, რომ ვარშავის პაქტის სახელმწიფოების მიერ ჩეხოსლოვაკიაში შეჭრამდე ერთი კვირით ადრე, პრაღაში სადღაც 10-დან 12 ათასამდე დასავლეთ გერმანელი ჩავიდა; ამასთანავე, უშუალოდ ქვეყნის დედაქალაქში უკვე აქტიურ საქმიანობას ეწეოდნენ აშშ-ს სადაზვერვო სააგენტოს თანამშრომლებიც. კალიფორნიულმა გაზეთმა გამოაქვეყნა ორგანიზაცია „ახალი ამერიკელები თავისუფლებისთვის“ ლიდერის განცხადება, რომელიც სულ ახლახან ჩამოვიდა იქიდან. ამ განცხადების თანახმად, მისი მისია იყო ჩეხოსლოვაკიაში სტუდენტთა ჯგუფების კომუნიზმის წინააღმდეგ ჩამოყალიბება და კონტრ-რევოლუციონერული ტერორისტული დანაყოფების მომზადება [5].
გერმანიის ფედერალურ რესპუბლიკას ჩეხოსლოვაკიაში კონტრრევოლუციის მოწყობის გეგმებში საკმაოდ მნიშვნელოვანი ადგილი ეკავა. 1968 წლის გაზაფხულისთვის ტურისტებს ამოფარებულნი ათასობით შენიღბული აგენტი, ჯაშუში და საბოტაჟისთვის მომზადებული პირი ჩავიდა ქვეყანაში. 1968 წლის აპრილში ჩეხოსლოვაკიასა და დასავლეთ გერმანიას შორის გაიხსნა ხუთი საპასპორტო-გამშვები პუნქტი და თითოეულს დღიურად 7000 მანქანა კვეთდა [6].
აგვისტოს დასაწყისში კი კონტრრევოლუციური მარყუჟი ჩეხოსლოვაკიას ყელზე შემოეხვია. ამერიკასა და დასავლეთ გერმანიაში წარმოებული შეიარაღება ნაპოვნი იყო სახელმწიფო შენობების სარდაფებში, ხოლო ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოსა და დასავლეთი გერმანიის საიდუმლო სამსახურების ხელშეწყობით მძლავრი მობილური რადიო სადგურები კი სახელმწიფოს მასშტაბით ანტიკომუნისტურ გზავნილებს აჟღერებდნენ. სინამდვილეში იმპერიალისტების მიერ მხარდაჭერილ არეულობას კონტრრევოლუციურ გადატრიალებამდე ფაქტიურად არაფერი აშორებდა.
1968 წლის 20 აგვისტოს მომხდარი ვარშავის პაქტის სახელმწიფოების მიერ განხორციელებული სამხედრო შემოჭრა მოხდა სწორედ, რომ იმ მომენტში, როდესაც აშშ-სა და ევროპელი იმპერიალისტების მიერ წაქეზებული კონტრრევოლუციური ძალები უკვე „ახრჩობდნენ“ ჩეხოსლოვაკიას და მის მოსახლეობას. საბჭოთა ჯარების პრაღაში შემოსვლა იყო სოლიდარობის ნაბიჯი, რომელმაც გააუქმა იმპერიალისტური გეგმები და სახელმწიფო გარდაუვალი სამოქალაქო ომის შემთხვევაში დიდი სისხლისღვრისგან გადაარჩინა.
გასაკვირი არაა, რომ ბურჟუაზიული და ოპორტუნისტული ძალები ისტორიოგრაფიაში საბჭოთა კავშირისა და ვარშავის პაქტის სახელმწიფოების მიერ ჩეხოსლოვაკიაში საერთაშორისო ჩარევას უწოდებენ „საბჭოთა შემოჭრას“, რამაც, მათი თქმით, გამოიწვია ქვეყნის ტერიტორიული სუვერენიტეტი დარღვევა. ეს არის მტკნარი სიცრუე. იხილეს რა ჩეხოსლოვაკიის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტისა და ეროვნული კრების წევრებმა კონტრ-რევოლუციური ჯანყის საფრთხე, მათ ოფიციალურად მოუწოდეს საბჭოთა კავშირსა და ვარშავის პაქტის წევრ სახელმწიფოების ჩარევისკენ. სავარაუდოდ, საბჭოთა ხელის გარეშე ქვეყანა ჩაეფვლებოდა სამოქალაქო ომის სისხლისმღვრელ გამანადგურებელ ქაოსში; ბოლოს კი, გადაიქცეოდა აშშ-სა და ნატო-ს რიგით მორჩილ ქვეყნად.
დღეს, ე.წ. პრაღის გაზაფხულიდან ნახევარი საუკუნის შემდეგ და აღმოსავლეთ ევროპაში კონტრრევოლუციური ცვლილებებიდან 30 წლის შემდეგ, ჩეხოსლოვაკიის, აწ უკვე გაყოფილი ჩეხეთის და სლოვაკეთის რესპუბლიკებად, მოქალაქეები სრულად გრძნობენ „კაპიტალისტური თავისუფლებების“ შედეგებს. სოციალური და მუშათა უფლებების ჩამოშლა, უმუშევრობის ზრდა, გავრცობადი პრივატიზაცია, უსახლკაროთა რაოდენობის სწრაფი ზრდა, მდიდრებსა და ღარიბებს შორის სულ უფრო ზრდადი უფსკრული – ეს კაპიტალიზმისა და ევროკავშირის „საჩუქრების“ მხოლოდ მცირეოდენი ჩამონათვალია. დღეისთვის, მონოპოლიები და შეძლებული ბიზნეს ჯგუფები ჩეხეთსა და სლოვაკეთის რესპუბლიკებში ფლობენ ძირითად სიმდიდრეს.
ისტორია ცოდნის ძალზედ მნიშვნელოვანი წყაროა. ჩეხოსლოვაკიისა და ე.წ. პრაღის გაზაფხული კი გვაძლევს წარსულზე და, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, დღევანდელობის და მომავლის დაპირისპირებებზე წარმოდგენას.
შენიშვნები:
ალექსანდრე დუბჩეკი (1921-1992), served as the First Secretary of the Presidium of the CC of the Communist Party of Czechoslovakia from January 1968 to April 1969.
Alternative to Partition: For a Broader Conception of America’s Role in Europe, Atlantic Policy Studies, New York: McGraw-Hill, 1965.
ოტა შიკი (ინგ. Ota Šik) (1919-2004), Economist and Politician, one of the key figures behind the economic liberalization plan.
Interview in Mlada Fronta newspaper, 2/8/1990.
გას ჰოლი (ინგ. Gus Hall), Imperialism today: an evaluation of major issues and events of our time, New York: International Publishers, 1972.
Anticommunism: yesterday and today, Ideological Committee of the CC of the KKE, Synchroni Epochi, Athens, 2006.
II მსოფლიო ომი კაცობრიობის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე ტრაგიკული, შემზარავი და სისხლიანი მოვლენა იყო, სადაც 80 მილიონამდე ადამიანი იქნა მოკლული, ნაწამები და უგზოუკლოდ დაკარგული. მთლიანი ქალაქები და სოფლები განადგურდა, ისტოორის მსვლელობამ მიმართულება შეიცვალა. ამიტომაც II მსოფლიო ომის თემაზე უამრავი ფილმია გადაღებული. საბჭოთა ხალხების თავდადება, ტანჯული ოჯახების ისტორიები, ადამიანების დანგრეული მომავალი კინოხელოვნების ცენტრალურ თემას წარმოადგენდა დიდი ხნის განმავლობაში.
წარმოგიდგენთ 5 ფილმს II მსოფლიო ომზე, რომლის ყურებასაც პოლიტიკანო გულმოდგინებით გირჩევთ:
მიფრინავენ წეროები– 1957
(Летят журавли) – 1957
ქართველი რეჟისორის მიხეილ კალატოზიშვილის ფილმი მეორე მსოფლიო ომის შესახებ, რომელსაც საფუძვლად უდევს ვიქტორ როზოვის ამავე სახელწოდების პიესა. უდაოდ ერთ-ერთი საუკეთესო ფილმი კინემატოგრაფის ისტორიაში, სადაც ტყვიების ზუზუნის და დაბომბვების გარეშე გადმოცემულია II მსოლფიო ომის მთელი სიმძიმე. ”მიფრინავენ წეროები’‘ ბევრი ასპექტით უნიკალური ფილმია, ეს არის ერთადერთი საბჭოთა და პოსტსაბჭოთა ფილმი, რომელსაც მოგებული აქვს ოქროს პალმის რტო – კანის კინოფესტივალის მთავარი პრიზი.
როგორც იმ ეპოქაში მცხოვრები ხალხი ყვებოდა, ხშირი იყო გულის შეტევის შემთხვევები, როდესაც ომგამოვლილი ადამიანები ამ შედევრს უყურებდნენ წლების შემდეგ.
მიხელ კალატოზიშვილი მსოფლიო კინემატოგრაფის ერთ-ერთი გამორჩეული ფიგურაა. ”მიფრინავენ წეროები” იყო ფრანგული ახალი ტალღის (Nouvelle Vague) წინამორბედი, იქამდე სადაც ევროპაში კინემატოგრაფის ახალი, რევოლუციური მიმართულება ჩამოყალიბდებოდა, საბჭოთა კავშირში ფაქტიურად ის უკვე არსებობდა. ფილმში ცალკე აღნიშვნის ღირსია ოპერატორის ნოვატორული მუშაობა, კამერის 360°-იანი ბზრიალი დრამატული მომენტებისას და რა თქმა უნდა განუმეორებელი ტაწიანა სამოილოვა, რომელმაც ფილმის გამოსვლის შემდეგ სრული ფურორი მოახდინა.
მიხეილ კალატოზოვი და ტაწიანა სამოილოვა ფილმის გადაღებისას
ჯარისკაცის მამა -1957
Отец солдата -1957
რეზო ჩხეიჩის შედევრი, რომელიც II მსოფლიო ომის თემაზე გადაღებულ ფილმებს შორის ერთ-ერთ ყველაზე ემოციურ ფილმადაა მიჩნეული. სერგო ზაქარიაძის ბენეფისი, რაც მოსკოვის საერთაშორისო კინოფესტივალზე 1965 წელს სათანადოდ დააფასეს და მას ვერცხლის პრიზი მიანიჭეს მამაკაცის საუკეთესო როლისთვის.
„ჯარისკაცის მამა“ ქართული კინემატოგრაფიის ჭეშმარიტი შედევრია. რეჟისორმა რეზო ჩხეიძემ ამ ფილმით მეორე მსოფლიო ომში დაღუპულ თანამემამულეებს ხელთუქმნელი ძეგლი აუგო. კინოსურათის პირველი ჩვენება1965 წლის 13 მაისს გაიმართა. მას შემდეგ ფილმს ოდნავაც არ დაუკარგავს კინემატოგრაფიული ხიბლი – მეტიც, ძველი ღვინოსავით, სულ უფრო და უფრო ფასეული ხდება.
სცენარის ავტორი სულიკო ჟღენტი დიდი სამამულო ომის დროს მოხალისედ წავიდა ფრონტზე, სადაც საზღვაო დესანტში მსახურობდა და მძიმედ დაიჭრა. «ჯარისკაცის მამის» პროტოტიპი სწორედ სულიკო ჟღენტთან ერთად მსახურობდა.
კახეთში ფილმის მთავარი გმირის – გიორგი მახარაშვილის ძეგლი დგას. იქვე არის დიდების მუზეუმი, სადაც მახარაშვილის სოფლიდან II მსოფლიო ომში დაღუპული ჯარისკაცების სახელებია ამოტვიფრული. ჯარისკაცების 40% ასევე მახარაშვილი იყო გვარად.სერგო ზაქარიაძე და სოფი ლორენი წითელ მოედანზე, 1965 წ.
ისინი სამშობლოსთვის იბრძოდნენ – 1975
Они сражались за Родину – 1975
ფილმის მოქმედება 1942 წლის ივლისში ვითარდება. სტალინგრადის მისადგომებთან, გამოფიტული საბჭოთა მეომრები ურთულეს თავდაცვით ბრძოლაში არიან ჩართულნი და დიდ ადამიანურ დანაკარგებს განიცდიან. ფილმი მოგვითხრობს რიგითი ჯარისკაცების გმირობას, მშობლიური მიწის სიყვარულის და გამარჯვების ნამდვილი ფასის შესახებ. ფილმი გადაღებულია ნობელიანტი საბჭოთა კლასიკოსის მიხეილ შოლოხოვის იმავე სახელის რომანის მიხედვით.
ფრონტის ხაზზე მებრძოლი სერგეი ბონდარჩუკისთვის მნიშვნელოვანი იყო, რომ მთავარი როლის შემსრულებელ მსახიობებს II მსოფლიო ომი კარგად ხსომებოდათ ან მონაწილეობა ჰქონოდათ მიღებული, ამიტომაც იური ნიკულინი, ვასილი შუკშინი და ვიაჩესლავ ტიხონოვი პრობების გარეშე დაამტკიცეს.
”ისინი სამშობლოსთვის იბრძოდნენ” ერთი-ერთი ყველაზე ყურებადი და მაღალრეიტინგული საბჭოთა ფილმია. ფილმი გამორჩეულია იმითაც, რომ მოქმედება ომში მონაწილე ჯარისკაცების გამოსახედიდან ვითარდება.
ივანეს ბავშვობა – 1962
Иваново детство – 1962
რა თქმა უნდა II მსოფლიო ომზე ფილმების სია სრულყოფილი არ იქნებოდა, კინოს მაესტროს, მისი აღმატებულება ანდრეი ტარკოვსკის გარეშე. სწორედ ამ ფილმით შედგა ტარკოვსკის სარეჟისორო დებიუტი 1962 წელს. იმ დროს ცნობილი სხვა თემატური ფილმებისგან განსხვავებით, ფილმში ყურადღების ცენტრშია არა საბჭოთა კავშირის მიერ მოპოვებული სამხედრო წარმატება, არამედ ერთი ადამიანის ტრაგიკული ბედი.
ივანეს ბავშვობა საკმაოდ ადრე დამთავრდა: გერმანელებმა მისი და დედა დახვრიტეს, ხოლო თვითონ შურისძიების გრძნობით განმსჭვალული იძულებულია მზვერავი გახდეს. ომობანა, რომელიც მშვიდობიანი დროების დროს ბავშვების გართობის ერთ-ერთი ფორმა იყო, ივანესთვის შემზარავი რეალობა ხდება.
სხვადასხვა რაკურსები, სიზმრების ასახვა, ოპერატორის შესანიშნავი ნამუშევარი, ავთენტურად გადმოცემული ერთი ადამიანის დრამა, მისი ტრაგიკული მეტამორფოზები და მასტერკლასი.
იმავე, 1962 წელს ”ივანეს ბავშვობამ” ვენეციის კინოფესტივალის მთავარი პრიზი, ოქროს ლომი მოიპოვა.
მიდი უყურე – 1985
Иди и смотри – 1985
ალბათ საუკეთესო ანტისამხედრო, პაციფისტური ფილმი, რომელიც შექმნილია II მსოფლიო ომის უშუალო მონაწილეების მიერ – რეჟისორი, ელემ კლიმოვი სტალინგრადელი ბავშვი იყო, როდესაც საკუთარი თვალით იხილა ამ ომის მთელი სისასტიკე, ხოლო სცენარისტი, ალეს ადამოვიჩი ბელარუსი პარტიზანი იყო. ომის ადამიანური სისტიკის შესახებ ყველაზე რეალისტური ფილმი, სადაც არ არის ურთიერთსროლა, სპეცეფექტები, ყალბი თამაში და ზედმეტი პათეტიკა. ყველაფერი იმდენად რეალურია, რომ თქვენ ფილმის მთავარ გმირის გვერდით შეიძლება ამოყოთ თავი. ფილმში მოთხრობილი ისტორია, რეალურ ფაქტებზეა დაფუძნებელი, რაც მაყურებლის შოკის ეფექტს აძლიერებს.
ტრაგიკული ფილმის ცენტრში ნაცისტური მხეცობის სიმბოლო – ბელარუსული სოფლის ხატინის ტრაგედია, რომლის მაცხოვრებლებიც ცოცხლად ამოწვეს. როგორც ელემ კლიმოვი ამბობდა, მისი მიზანი იყო ხატინის ტრაგედიის შესახებ მთელ მსოფლიოს გაეგო და ეს გარკვეულწილად შეძლო კიდევაც.
დოკუმენტური რეალიზმი ომის საშინელებებზე და ნაცისტების გაუგონარ დანაშაულზე. ფილმის მთავარი გმირა ფლორა რამდენიმე დღეში მორალურად ბერდება და მოზარდიდან მოხუცად იქცევა.
”მიდი უყურე” – ვენეციის და მოსკოვის კინოფესტივალების პრიზები, IMDB-ზე 8.3 რეიტინგი, სტალინსლავსკის მეთოდიკით გადაღებული ფილმი, 14 წლის ალექსეი კრავჩენკო ყოველგვარი სამსახიობო გამოცდილების გარეშე მთავარ როლში, ავთენტურად გადმოცემული ომის საზარელი მხარე.
დონალდ ტრამპის ქმედებებმა (გერმანიიდან ამერიკული ჯარების გამოყვანის ბრძანება და ტარიფების დაწესების მცდელობა თითქმის ყველაფერზე, თვითმფრინავის დეტალებიდან დაწყებული ვისკით დამთავრებული) ეჭვქვეშ დააყენა 75 წლიანი ერთობლივი წარსული აშშ-სა და ევროპას შორის. რამდენად სერიოზული შეიძლება აღმოჩნდეს ეს განხეთქილება?
Bloomberg ამ კითხვაზე პასუხის გასაგებად ენ ეფლბაუმს (Anne Applebaum) გაესაუბრა, რომლის ბოლო წიგნმა ”დემოკრატიის ბინდი: ავტორიტარიზმის მიმზიდველი სატყუარა” დიდი რეზონანსი გამოიწვია და მაღალი შეფასებები მიიღო.
«იდეა იმის შესახებ, რომ აშშ ყოველთვის იქნება დემოკრატიის და თავისუფლების ხმა, იდეა იმის შესახებ, რომ აშშ ყოველთვის იქნება ევროპელების და აზიელების სანდო პარტნიორი, სავარაუდოდ წარსულს ჩაბარდა» – განაცხადა პულიცერიის პრემიის მფლობელმა ჟურნალისტმა, ენ ეფლბაუმმა.
ათწლეულების განმავლობაში აშშ-ის საგარეო პოლიტიკა ევროპასთან კავშირში ორპარტიულ კონსესუსს ემყარებოდა. თუ რესპუბლიკური პარტია აღარ არის დაინტერესებული ალიანსში, მაშინ ევროპელელები მსოფლიო წესრიგის დაგეგმვას აშშ-ის გარეშე დაიწყებენ.
დიდი ბრიტანეთში და დასავლურ ლიბერალურ წრეებში ხშირად შეხვდებით იმ მოსაზრებას, რომ ინდოეთის კოლონიზაცია, რა საშინელიც ის არ უნდა ყოფილიყო, თავად ბრიტანეთისთვის დიდი ეკონომიკური სარგებლის მომტანი არ ყოფილა. ასე რომ ამ ნარატივის თანახმად, ის ფაქტი რომ იმპერია დიდ ხნის განმავლობაში არსებობდა ბრიტანული მადლიერების ჟესტად შეიძლება იქნეს მიჩნეული.
ცნობილი ეკონომისტის, უცა პატნაიკის (Utsa Patnaik) ახალი კვლევის თანახმად, რომელიც Columbia University Press-ში გამოქვეყნდა, გამანადგურებელ დარყმას აყენებს მსგავს იმპერიალისტურ მითს, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში ინერგებოდა ბრიტანეთის კოლონიალისტური იმიჯის გასაუმჯობესებლად.
ორსაუკუნოვანი მონაცემების დეტალური ანალიზის შედეგად, რომელიც სხვადასხვა გადასახადების და ვაჭრობის სტატისტიკას მოიცავს, პატნაიკმა გამოითვალა, რომ დიდმა ბრიტანეთმა 1765-1938 წლებში ინდოეთეიდან საერთოდ ჯამში 45 $ ტრლნ. მოიპარა.
ეს მართლაც შოკისმომგვრელი თანხაა. ასე მაგალითად 45$ ტრლნ. 17-ჯერ აღემატება დიდი ბრიტანეთის მთლიან წლიურ შიდა პროდუქტს დღესდღეობით.
როგორ გაძარცვეს ინგლისელებმა ინდოეთი?
აი როგორი სქემით ხდებოდა ეს ყველაფერი. ოსტ-ინდოეთის კომპანიამ ინდოეთში გადასახადების შეგროვება დაიწყო და შემდგომში შეგროვილი თანხის ნაწილს (მიახლოვებით 1/3-ს) ინდური პროდუქციის შესაძენად იყენებდა, რაც დიდ ბრიტანეთში იგზავნებოდა.
სხვა სიტყვებით რომ ავხსნათ, იმის მაგვირად რომ ინდოეთში სხვადასხვა პროდუქტის შესაძენად ინგლისელებს საკუთარი ჯიბიდან გადაეხადათ, ისინი ამ ყველაფერს უფასოდ ყიდულობდნენ, ანუ ინდოელი გლეხებისგან და ფეიქრებისგან სხვადასხვა ნაწარმის შესაძენად ისინი მათგანვე აკრეფილ ფულს იხდიდნენ.
ეს იყო კლასიკური თაღლითობის სქემა – ძარცვა დიდ მასშტაბებში. საინტერესო ისაა, რომ ინდოელების უმრავლესობას ამაზე წარმოდგენაც კი არ ჰქონდა, რადგანაც აგენტი, ვინც მათგან გადასახადებს იღებდა, შემდგომში სხვა პიროვნებით იცვლებოდა, ვინც ადგილობრივებისგან პროდუქციას ყიდულობდა. ეს რომ ერთი და იგივე პიროვნება ყოფილიყო, ინდოელები მარტივად მიხვდებოდნენ რომ მათ ყვლეფდნენ და ძარცვავდნენ.
მოპარული პროდუქციის ნაწილი პირდაპირ დიდ ბრიტანეთში მიემართებოდა, ხოლო დანარჩენი რეექსპორტზე მიემართებოდა სხვადასხვა ქვეყნებში. რეექსპორტის სისტემამ და მისგან მიღებულმა შემოსავალმა დიდ ბრიტანეთს საშუალება მისცა დაეფინანსებინა იმპორტი ევროპული ქვეყნებიდან, ისეთი სტრატეგიული ნედლეულის შესაძენად როგორიც იყო რკინა, კუპრი და ხე-ტყე, რაც საჭირო იყო ბრიტანეთის ინდუსტრიალიზაციისთვის.
ინდუსტრიული რევოლუცია დიდწილად იყო დამოკიდებული ინდოეთის სისტემატურ ძარცვაზე და შედეგად მიღებულ აურაბელ დოვლათზე.
აღსანიშნავია ისიც, რომ ინგლისელები რეექსპორტზე გატანილ პროდუქციას ბევრად უფრო მაღალი ფასებში ყიდდნენ, იმასთან შედარებით რაც ეს პროდუქტი ინდოეთში ღირდა. ანუ პროდუქტის თავდაპირველ ღირებულებას ანგლო-საქსები საკმაოდ მაღალ მარჟასაც უმატებდნენ.
ევროცენტრისტებს ხშირად მოყავთ ხოლმე ინგლისის მაგალითი, როგორც ერთ-ერთი ადრეული დემოკრატიისა. იმას რომ თავი დავანებოთ, რომ ინგლისი ყოველთვის მოწინავე კოლონიალური იმპერია იყო და ის პერმანენტულად აწიოკებდა სხვადასხვა კონტინენტებს, ქვეყნებს და ხალხებს, ინგლისის ისტორიულმა გამოცდილებამ უნიკალური ტრადიციებიც შემოგვინახა – მაგალითად ინგლისში რამდენიმე საუკუნის კანონიერი იყო ცოლების გაყიდვა აუქციონზე. დღესაც ერთ-ერთ ესეთ სამარცხვინო ინგლისურ ტრადიციაზე მოგითხრობთ, კერძოდ კი იმაზე თუ როგორ იყიდებოდა ოფიციალურად ამომრჩეველთა ხმები.
XVIII საუკუნის ინგლისში ამომრჩევლეთა ხმების ყიდვას თითქმის ოფიციალური სახე ჰქონდა. დღესდღეობით ლიბერალების მიერ ხშირად ციტირებადი ადამ სმიტი ამაში ვერაფერ ცუდს ვერ ხედავდა, უფრო მეტიც აი რაც წერდა ის:
“ხელისუფლება არის ინსტიტუტი, რომელიც ვალდებულია მდიდრები ღარიბებისგან დაიცვას და ისინი ვინ ქონებას ფლობს იმათგან – ვინც ქოენბას არ ფლობს”
პირველ რიგში აღსანიშნავია ის, რომ ქონებრივი ცენზის გამო ინგლისში ხმის მიცემის უფლება მხოლოდ 200-350 ათას ადამიანს ჰქონდა. მოსახლეობის გაცხრილვას უძრავი ქონების ფლობიდან გამომდინარე და ასევე ქონების ღირებულების მიხედვით ახდენდნენ. პასიურ საარჩევნო ხმასაც გააჩნდა თავისი ცენზი: 1711 წლის კანონის მიხედვით 600 ფუნტ სტერლინგამდე წლიური შემოსავალი საგრაფოებში ან 300 ფუნტ სტერლინგამდე შემოსავალი ქალაქებში არსებული უძრავი ქონებიდან (მიახლოვებით 61 000 და 30 500 თანამედროვე ფუნტი დღევანდელი გაანგარიშებით)
პარლამენტში არჩევის უფლება ჩამორთმეული ჰქონდათ უცხოელებს, სახელმწიფო მოხელეებს, პენსიონერებს, თუ მათი პენსიები შეიძლება შეწყვეტილიყო ან დროებითი ხასიათი ჰქონდა, ასევე გვირგვინის მიმწოდებლებს და მენარდეებს, ბანკირების გარდა (ეს შემთხვევით არაა)
პოლიტიკოსების მიერ ხმის ყიდვის ნახატი – წყარო 1857 Harper’s Weekly.
ამომრჩევლების მოსყიდვა იმდენად მასშტაბური იყო, რამდენადაც ამის წარმოდგენა შეიძლება. ყველაფერი მარტივი იყო – ვინც ყველაზე მაღალ თანხას იხდიდა ამომრჩევლის ხმაში, საბოლოოდ ის იღებდა ამ ახმას. იმდროინდელ ინგლისში ხმის ფასი თითქმის ისეთივე სიზუსტით იყო განსაზღვრული როგორც პურის, ან მიწის ფასი.
საშუალოდ XVIII საუკუნის I ნახევარში პარლამენტში ადგილის ყიდვა 1-1.5 ათას ფუნტ სტერლინგად შეიძლებოდა (დღევანდელი გაანგარიშებით 100000-160000 ფუნტი). XVIII საუკუნის II ნახევარში პარლამენტში ადგილის ფასი 5000 ფუნტ სტერლინგამდე გაიზარდა. (დღევანდელი გაანგარიშებით 650000 ფუნტი). ეს განპირობებული იყო იმით, რომ ინდუსტრიული რევოლუციის შედეგად საგრძნობლად გაიზარდა იმ ადამიანთა რაოდენობა, რომლებიც სოლიდურ კაპიტალს ფლობდნენ, მაგრამ არ ჰქონდათ პოლიტიკური ძალაუფლება და ამის გამოსწორება სურდათ. მათმა სწრაფვამ ნებისმიერ ფასად მოხვედრილიყვნენ პარლამენტში საგრძნობლად გაზარდა ხმის ფასი. ასე მაგალითად ბანკირი ლოპესი XIX საუკუნის დასაწყისში 20 ფუნტს უხდიდა ყველას, ვინც მას მიცემდა ხმას. აღმოსავლეთ რედფორდში 1 ხმის საფასურად 20 გინეას (ბრიტანული ოქროს მონეტა, რომელიც1663-1813 წლებში გამოდიოდა) იძლეოდნენ, 2 ხმის სანაცვლოდ – 40. 1830 წელს ლივერპულში მაგალითად ერთი ხმის საფასური 100 ფუნტი იყო.
ხმის ფასი იცვლებოდა ამომრჩეველთა რაოდენობის ცვლილების შედაგად. მაგალითად თუ ჰანიტონში სულ 350 ამომრჩეველი იყო რეგისტრირებული, მათ ფასი 5-დან 15 გინეამდე მერყეობდა, მაგრამ გრამპაუდში, სადაც მხოლოდ 42 ამომრჩეველი ცხოვრობდა, ხმის ფასი 300 გინეამდე იყო ავარდნილი. (32000-დან 40000 ფუნტამდე დღევანდელი კურსით)
ასევე სხვა ფაქტორებიც ახდენდნენ ხმის ფასზე ზეგავლენას – მაგალითად არჩევნების ხანგრძლივობა, რომელიც ხანდახანა 2-3 კვირამდე ან თვემდეც კი იწელებოდა, არჩევნების განმავლობაში დაპირისპირების ხარისხი და ა.შ
ელექტორატის მოსყიდვის ფორმები ძალიან განსხვავდებოდა, ფულით დაწყებული უფასო სადილით დამთავრებული. მოსახლეობის მოსყიდვის მიზნით კანდიდატები აქტიურად იყენებდნენ ალკოჰოლსაც. მაგალითად, ცნობილი ბრიტანელი ფილოსოფოსი ბერტრან რასელი XIX საუკუნის ბოლოს ამტკიცებდა, რომ ამომრჩეველთა დათრობა ინგლისური ცხოვრების ნაწილია, რომელიც მხოლოდ უცხოელებს უკვირდათ.
ამომრჩეველთა ხმების ყიდვა ხდებოდა არა მხოლოდ ინდივიდუალურად ანუ საცალოდ, არამედ საბითუმოდაც. ინგლისში საამომრჩევლო კორუფცია იმდენად დახვეწილი და განვითარებული იყო, რომ სპეციალური აგენტებიც კი არსებობდნენ – borough managers, რომლებიც ამომრჩეველთა ხმების გაყიდვით იყვნენ დაკავებული და ამის სანაცვლოდ სოლიდურ საკომისიოებსაც იღებდნენ.
დღევანდელ დღეს ევროკავშირი დემოკრატიის, ლიბერალიზმის და ადამიანის უფლებების დაცვის სტანდარტად არის მიჩნეული. იმის მიუხედავად რომ ლიბერალიზმთან მიმართებაში ევროკავშირში ყველაფერი წესრიგშია, ზედმეტი არ იქნება თუ ვიტყვით რომ ევროკავშირი ლიბერალიზმის ერთგვარ სიჭარბესაც კი განიცდის, ცხადია რომ ამავდროულად არსებობს დემოკრატიის ნაკლებობა. ევროკავშირში გადაწყვეტილებების მიღების სტრუქტურა საკმაოდ რთულია და არ არსებობს მექანიზმი, რომლის თანახმადაც ევროკავშირის წამყვანი ლიდერები ანგარიშვალდებულნი არიან წევრ ქვეყნებთან მიმართებაში.
ევროკავშირის ერთადერთი დემოკრატიული ინსტიტუტი ევროპარლამენტია, რომელსაც ძირითადად საკონსულტაციო სტატუსი გააჩნია და ვერ ასრულებს საკანონმდებლო ორგანოს რეალურ ფუნქციებს.
ფაქტიურად ევროკავშირში ძალაუფლება ადამიანების ვიწრო წრეშია კონცეტრირებული.
Brexit-ის დროს ბრიტანულმა მედია საშუალებებმა და პოლიტიკოსებმა ფარდა ახადეს ევროკავშირის წარსულს, კერძოდ კი იმას თუ როგორ იქმნებოდა ის «ამერიკული ცენტრალური საზვერვო სააგენტოს» (CIA) კოორდინირებით. მაგრამ «ცენტრალურ საზვერვო სააგენტოს» (CIA) ევროკავშირი ნულიდან არ შეუქმნია. ყველაზე დიდი წვლილი ევროკავშირის შექმნაში გერმანელმა ნაცისტებმა შეიტანეს.
აღნიშნული საკითხის გარშემო თვითონ ევროპარლამენტშიც მიმდინარეობდა აქტიური დისკუსიები, რაც რა თქმა არცერთ ქართულ მედია საშუალებას არ გაუშუქებია.
მაგალითად ევროპარლამენტის ბრიტანელი წევრის მტკიცებით ევროკავშირის შექმნის გეგმა ნაცისტებს ეკუთვნით ათწლეულებით იმაზე ადრე, ვიდრე რეალურად ევროკავშირი ჩამოყელიბდებოდა.
ჯერარდ ბატენმა ამგვარად დაუჭირი მხარი დიდი ბრიტანეთის ყოფილ საგარეო საქმეთა მინისტრს ბორის ჯონსონს, რომელმაც თავის დროზე ევროკავშირის მიზნები ადოლფ ჰიტლერის მიზნებს შეადარა. მსგავსმა შედარებამ ევროცენტრისტების აღშფოთება გამოიწვია, თუმცა ინტერნეტში უამრავი პუბლიკაციაა ხელმისაწვდომი, სადაც ევროკავშირის ნაცისტურ ფესვებზეა საუბარი. ეს შეთქმულების თეორიას სულაც არ წააგავს და სხვადასხვა რეალურ ფაქტზებზეა დაფუძნებული.
მაგალითსთვის ევროკომისიის პირველი პრეზიდენტი, ვოლტერ ჰალშტეინი სხვადასხვა ნაცისტური ორგანიზაციების აქტიური წევრი და ჰიტლერის არმიის მსახური იყო. 1942 წელს, მაშინ როდესაც გერმანელებს ჯერ კიდევ ეგონოთ რომ გაიმარჯვებდნენ II მსოფლიო ომში, მათ მოამზადეს სპეციალური დოკუმენტი სახელწოდებით Europaische Wirtschafts Gemeinschaft, რაც ითარგმნება როგორც ევროპული ეკონომიკური კავშირი.
აღნიშნული რეპორტი სხვადასხვა ბანკირების და მეცნიერების მიერ იყო შედგენილი, სადაც გადმოცემული იყო ის გეგმა თუ როგორ შეძლებდნენ გერმანელები სხვადასხვა დაპყრობილი ქვეყნების მართვას გამარჯვების შემდეგ. რეპორტის შედგენას ხელმძღავნელობდა მესამე რაიხის ეკონომიკის მინისტრი და რაიხსბანკის პრეზიდენტი, ვოლტერ ფანკი.
ზემოთხსენებული დოკუმენტი შეიცავდა სხვადასხვა განყოფილებებს სოფლის მეოურნეობის, ვაჭრობის, ტრანსპორტის, ეკონომიკური ხელშეკრულებების და ვალუტის შესახებ. ამ რეპორტში შემოთავაზებული იყო ევროპული ვალუტების და სავალუტო სისტემის ჰარმონიზაცია.
1942 წელს ნაცისტურ გერმანიაში შემუშავებული «ევროპული ეკონომიკური კავშირის» ძირითადი გეგმა ძალიან წააგავდა რომის ხელშეკრულებას, სადაც 1957 წელს ხელი მოეწერა ევროპის ეკონომიკური გაერთიანების ხელშეკრულებას.
ის, რაც 1957 წელს შეიქმნა «ევროპის ეკონომიკური გაერთიანების» სახელწოდებით იმ ხალხის მიერ იყო პროექტირებული, რომლებიც ევროპის მართვის სადვეებთან იქნებოდნენ II მსოფლიო ომში გერმანიის გამარჯვების შემთხვევაში.
ბორის ჯონსონი
ასე მაგალითად, დიდი ბრიტანეთის ყოფილმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა, ბორის ჯონსონმა გაზეთ Sunday Telegraph-ის განუცხადა რომ ევროკავშირი არის გაერთიანებული ევროპის რომაული იმპერიის აღდგენის მცდელობა. მისი სიტყვებით ნაპოლეონმა, ჰიტლერმა და სხვადასხვა ლიდერებმა ამის გაკეთება სცადეს, მაგრამ ეს ყოველთვის ტრაგიკულად მთავრდებოდა.
2014 წელს დენიელ ბედოუსის და ფავიო ჩიპოლინის ავტორობით გამოიცა წიგნი ევროკავშირის ნაცისტური საფუძვლების შესახებ. გთავაზობთ ფრანგმენტს ამ ნაშრომიდან:
“ვის ჭირდება ევროკავშირი? ვინ ხეირობს მისი არსებობით ყველაზე მეტად? რა თქმა უნდა – გერმანია. შემთხვევითი არაა რომ მაშინ როდესაც ევოკავშირი ღარიბდება, გერმანია მდიდრდება. ეს იმის საფუძველს გვაძლევს რომ ვიფიქროთ თითქოს გერმანელებმა კი არ წააგეს II მსოფლიო ომი, არამედ პირიქით მოიგეს. ისინი ვინც მხარს უჭერენ და იცავენ ევროკავშირს, იცავენ ნაცისტურ მემკვიდრეობას”
წიგნის ბოლო ნაწილს ეწოდება “73 things you ought to know about the EU (Facts the BBC forgot to tell you)”- “73 რამ, რაც ევროკავშირზე უნდა იცოდეთ (BBC-ის დაავიწყდა თქვენთვის მოეყოლა)
ავტორების მტკიცებით “ევროკავშირს სურს DIY არაკანონიერი გახდეს. (DIY ინგლისური აბრევიატურაა – Do It Yourself – შენით გააკეთე) “, “ევროკავშირის კანონმდებლობა ღორების მფლობელებს აიძულებს მათ გასასეირნებლად ლიცენზია შეიძინონ” ასევე “ევროკავშირს სურს იმ მუსიკის კონტროლირება, რასაც თქვენ უსმენთ”
ასევე აღნიშნულია რომ “ევროკავშირმა ჩვენ გვაიძულა ისეთი ნათურების გამოყენება, რომლებიც ბევრად უფრო სახიფათო და ძვირია ძველ ნათურებთან შედარებით”.
ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ თვით გერმანელმა ისტორიკოსებმა არაერთი დოკუმენტი გამოიტანეს სააშკარაოზე, სადაც ნაცისტების მიერ ევროპული ინტეგრაციის გეგმებზეა საუბარი. ასე მაგალითად 1972 წელს გერჰარდ ჰაასის და ვოლფგან შუმანის მიერ აღმოსავლეთ გერმანიაში გამოქვეყნდა დოკუმენტების კრებული სახელად [The Anatomy of Aggression: New documents concerning the military goals of German imperialism during the Second World War] “აგრესიის ანატომია: ახალი დოკუმენტები, რომელიც გერმანული იმპერიალიზმის სამხედრო გეგმებს ეხება მეორე მსოფლიო ომის დროს”. აღნიშნულ წიგნში წარმოდგენილია მტკიცებულებები ნაცისტური გერმანიის ხელმძვანელობით ევროპული ფინანსური კაპიტალის მეშვეობით ეკონომიკურ ინტეგრაციაზე.
ისტორიკოსების მტკიცებით ისეთი ლინგვისტური კონსტრუქციები, როგორიცაა «ევროკავშირი», «ევროპული კონფედერაცია», «ევროპული ეკონომიკური გაერთიანება» მესამე რაიხის სახელმწიფო პოლიტიკის ოფიციალურ ელემენტებად იყო გამოცხადებული.
რა თქმა უნდა ევროპის უნიფიკაციის გეგმები II მსოფლიო ომამდეც არსებობდა და ნაცისტებს არაფერი ახალი არ გამოუგონებიათ. მაგრამ მათმა ორგანიზაციულმა ძალისხმევამ და პროპაგანდისტულმა აქტიურობამ ხორცი შეასხა იმ იდეას, რომ გაერთიენებული ევროპა სულაც არაა მითი, არამედ სავსებით რეალიზებადი პოლიტიკური და ეკონომიკურ პროექტი. ნაცისტების ნამუშევარმა საფუძველი ჩაუყარა ევროპული ინტეგრაციის ლიბერალურ ვერსიას, ისევე როგორც “ყოფილი ნაცისტები” “ევროპულის იდეის” აქტიური მხადამჭერების როლში მოგვევლინენ. იმ ცნმობილმა გერმანელმა მეწარმეებმა, რომელთაც ხელისუფლებაში მოიყავნეს ნაცისტები (ტისენის და კრუპის ოჯახები) მოგვიანებით, 1951 წელს ევროპის ქვანახშირისა და ფოლადის გაერთიანების ინიცირება მოახდინეს.
საერთო ჯამში ევროკავშირის ნაცისტური მემკვიდრეობა შთანთქმული იქნა ლიბერალური ევროკავშირის მიერ, რაც შემდგომში გამოიხატება:
ეკონომიკურ და პოლიტიკურ სფეროებში არსებულ ჰიპერცენტრალიზმს ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ნაციონალური სუვერენიტეტის ჩამოშლასთან მივყვავართ
მიზნად ისახავს ნაციონალური სახელმწიფო სუვერენიტეტის განადგურებას
ევროპის უნიფიკაცია საერთო იდეოლოგიური სტანდარტით (ნაცისტური ან ლიბერალური) და ნაციონალური იდეების დაქვემდებარება ამ აბსტრაქტული იდეს გარშემო (იქნება ეს ნაცისტური თუ ლიბერალური)
ევროპული ინსტიტუტების პრინციპულად არადემოკრატიული ხასიათი, რომლებიც ანგარიშვალდებულნი არიან ევროპული ფინანსური და საწარმოო ელიტების და არა ევროპული ქვეყნების ხალხების მიმართ
სუსტი პერიფერიული ქვეყნების ექსპლუატაცია (საბერძნეთი და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები) დასავლეთევროპული განვითარებული ქვეყნების მიერ (გერმანია)
დღესდღეობით ევროპელებს პრივატიზირებული აქვთ ზოგადსაკაცობრიო ადამიანური ფასეულობები და იმდენი იკადრეს რომ ამას “ევროპული ფასეულობების” სახელით მოიხსენიებენ. მედია საშულებები, დასავლეთიდან დაფინანსებული ორგანიზაციები და ევროცენტრისტი პოლიტიკოსები ყოველდღიურად ავრცელებენ მითებს “ევროპული აღმატებულების” შესახებ, რათა მოსახლეობისთვის ტვინის გამორეცხვის პროცესი შეუქცევადი გახდეს.
დღე არ გავა ყურში რომ არ მოგვხვდეს შემდეგი ფრაზები: “ევროპული ფასეულობები”, “ევროპული არჩევანი”, “ცივილიზებული ევროპა” თუ სხვა. მაგრამ ფაქტებზე დაყრდნობით გავაანალიზოთ კიდევ ერთხელ ცივილიზებული იყო კი ისტორიული ევროპა? რა მაგალითს აძლევდა ბებერი კონტინენტი დანარჩენ მსოფლიოს?
ისტორიულად შუა საუკუნეების ევროპა გამოირჩეოდა სიველურით, ანტისანიტარიით და მასობრივი სიბინძურით. სწორედ ამიტომაც ასე ხშირად ვრცელდებოდა სხვადასხვა დაავადება მთელი ევროპის მასშტაბით. ყველაზე მომაკვდინებელი შედეგები კი ევროპაში შავი ჭირის მოდების შედეეგად დადგა, როდესაც ქალაქები მთლიანად დაცარიელდა.
მრავალმილიონიანი მსხვერპლის შემდეგ ადამიანთა ძვლებით იყო სავსე ნებსიმიერი ადგილი, იქნებოდა ეს ორმო, სასაფლაო თუ სხვა რამ. ამ ყველაფრის ისტორიული გამოძახილი შეგვიძლია ვიხილოთ ევროპულ ეკლესიებსა და კატაკომბებში, სადაც ადამიანების ძვლებს საშენ მასალად ან სხვადასხვა სამკაულის საკეთებლად იყენებდნენ.
იმხანად საკუთარ ჰიგიენაზე და სისფუთავეზე ზრუნვა ევროპული ლოგიკით ცოდვად ითვლებოდა. ევროპული სამღვდელოება მოსახლეობას მოუწოდებდა ძონძები ცმოდათ და არ დაებანათ, რადგანაც მათი აზრით მხოლოდ ესე შეიძლებოდა სულიერი განბანა. ბანაობა არ შეიძლებოდა კიდევ ერთი საბაბით, რათა ნათლობის დროს მიღებული წმინდა წყლის ჩამობანვა არ მომხდარიყო. შედეგად ევროპის მკვიდრი მოსახლეობით წლობით არ ბანაობდა და საერთოდ არ იცოდა თუ რა იყო წყალი.
სიბინძურე და ტილები სიწმინდის განსაკუთრებულ ნიშნებად ითვლებოდა. სისუფთავეს ზიზღით უყურებდნენ. ტილებს “ღვთიურ მარგალიტებს” ეძახდნენ და სიწმინდის ნიშნად მიიჩნეოდა. ევროპელები იმდენად შორს იყვნენ ჰიგიენის ელემენტარული ნორმებისგან, რომ XIX საუკუნის მედიცინის სახელმძღვანელოებში მოსახლეობას არწმუნებდნენ დაბანვის აუცილებლობაში.
მაგალითად მნიშვნელოვანი ევროპული გამოგონება – სუნამო, სამყაროს მოევლინა როგორც რეაქცია აბანოების არარსებობაზე და ამისგან გამოწვეულ საშინელ სუნზე. ცნობილი ფრანგული პარფიუმერიის ერთ-ერთი პირველი ამოცანა იმ აყროლებული, მძიმე სუნის განეიტრალებაში მდგომარეობდა, რასაც წლობით დაუბანელი სხეული იწვევდა.
ევროპაში რელიგიური სწავლებების პოპულარიზაციასთან ერთად, შემდგომმა თაობებმა მრავალი საუკუნის განმავლობაში ტუალეტის შესახებ სრულად დაივიწყეს. დავიწყებული კანალიზაციის როლს ქუჩაში არსებული თხრილები ასრულებდა, სადაც ფეკალიების ნაკადული მიედინებოდა. ანტიკური ცივილიზაციის დავიწყების შედეგად ხალხი იქ იკმაყოფილებდა ბუნებრივ მოთხოვნილებებს, სადაც მოუხდებოდათ. ქუჩებში ისეთი სიბინძურე სუფევდა, რომ სავალ ნაწილზეც კი შეუძლებელი იყო სიარული.
ჩვენამდე მოღწეული ისტორიული წყარობის თანახმად, ბევრ გერმანულ ქალაქში გამოჩნდა ”სასიარულო ჯოხები”, რომლის გარეშეც ქუჩაში გადაადგილება ფაქტიურად შეუძლებელი იყო.
ზოგიერთი ისტორიკოსი გაკვირვებული იყო თუ რა ადვილად პოულობდნენ სალაჰ ად-დინის ჯარისკაცები ქრისტიანულ ბანაკებს. ძალიან მარტივად – სუნით. შუა სუაკუნეებში ქალები თმებზე ნიორს ისმევდნენ, რათა ტილებისგან თავი დაეღწიათ, ხოლო თმების ფერის შესაცვლელად საღლის შარდს იყნებდნენ.
სიფილისი იმ დროს ისე გავრცელებული იყო, რომ მოდაზეც კი ახდენდა გავლენას. საკუთარი ჯანმრთელობის დასამტკიცებლად მამაკაცები თმებს და წვერებს იზრდნენ. სიფილისით დაავდებულები კი აქტიურად იყენებდნენ პარიკებს.
კათოლიკური ეკლესია უფრო შორს წავიდა და მათგან განსხვავებულ აზრზე მყოფის ადამიანების დასასჯელად ინკვიზიცია მოიფიქრა, რაც ხშირ შემთხვევაში სასტიკ წამებას გულისხმობდა.
სასაფლაობები დაავადების გავრცელბის ერთ-ერთ მთავარ კერას წარმოადგენდა, რადგანაც არანაირი სანიტარული ნორმები არ არსებობდა. სასაფლაოები არც თუ ისე ღრმა იყო, ამიტომაც ცხოველები მიწის ამოთხრას და გვამების შეჭმას ახერხებდნენ. ამასთანავე სასაფლაოებისთვის ადგილები საკმარისი არ იყო და შესაბამისად ერთი და იმავე საფლავს რამდენიმეჯერ იყენებდნენ. მოსახლეობას ქალაქებში და სოფლებში გვამების ლაბირინთში უწევდათ სიარული.
ევროპის მკვიდრი მოსახლეობის ზოგადი კულტურა და თვითშეგნება იმდენად დაბალ დონეზე იყო რომ მთელი ნაგვის, ჭუჭყის გუბეების და ფეკალიების გადმოყრა-გადმოღვრა პირდაპირ საცხოვრებელი სახლების ფანჯრებიდან ხდებოდა. რელიგიური მოტივებიდან გამომდინარე მასობრივად ანადგურებდნენ კატებს, ხოლო თაგვები კი უამრავი დაავადების გადამტანები და გამავრცელებლები იყვნენ.
შავი ჭირისგან იღუპებოდა უამრავი ადამიანი, ამიტომ ხშირად საერთო, დიდ საფლავებს თხრიდნენ. ამის მიუხედავად საერთო საფლავებიც მალე ივსებოდა და ბევრი გარდაცვლილის გვამი პირდაპირ ქუჩებში იხრწნებოდა.
შავი ჭირის ეპიდემია იტალიაში, 1348 წ.
ჰიგიენის ელემენტარული ნორმების უგულებელყოფა ევროპას ძვირად დაუჯდა: XIV საუკუნეში შავი ჭირის შედეგად საფრანგეთმა მოსახლეობის მესამედი დაკარგა, ხოლო ინგლისმა და იტალიამ – ნახევარი.
ალბათ ბევრ თქვნთაგანს ძნელად წარმოუდგენია, რომ თავის დროზე ინგლისში ცოლების გაყიდვა გავრცელებულ პრაქტიკას წარმოადგენდა.
აღსანიშნავია რომ ეს შუა საუკუნეებში ან ანტიკურ პერიოდში კი არ ხდებოდა, არამედ XVIII და XIX საუკუნეებში. წარმოგიდგენთ საინტერესო ფაქტებს დიდ ბრიტანეთში ცოლებით ვაჭრობის შესახებ.
ცოლის გაყიდვა. ტომას როულენდსონი 1812-1814 წწ.
ცოლის გაყიდვის ფაქტები არა მარტო ინგლისურ მხატვრობაში, არამედ ლიტერატურაშიც ფიქსირდება. ასე მაგალითად თომას ჰარდის ნაწარმოებში ”კესტერბრიჯის მერი” მთავარმა გმირმა ცოლი გაყიდა, ხოლო შემდეგ სინდისის ქენჯნამ სიკვდილამდე მიიყვანა.
1820 წლის ფრანგული გრავიურა ცოლის გაყიდვაზე ინგლისურად
ცოლების გაყიდვის ყოველი პროცედურა სტანდარტულად მიმდინარეობდა – მეუღლეს ცოლი მოედანზე მიყავდა, რომელიც მის ყელზე გამობმული ჯაჭვით ეჭირა. ამის შემდგომ ცოლი მისთვის განკუთვნილ ადგილას ადიოდა და ვაჭრობაც იწყებოდა. ცოლი იმას ერგებოდა, ვინც ყველაზე მსხვილ თანხას გადაიხდიდა.
ვინც გირტყავს, მას უყვარხარ
იმდროინდელ გაზეთებში მსგავსი ფაქტები აქტიურად შეუქდებოდა. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ცოლის გაყიდვის ფაქტი 1733 წლით თარიღდება. ჩანაწერის თანახმად ვინმე სამუელ ვაითჰაუსს თავისი ცოლი მერი უაითჰაუსი ტომას გრიფითსისთვის ერთ ფუნტ სტერლინგად მიუყიდია. კიდევ ერთი ქალბატონი გასაყიდად იქნა გაყვანილი და მასზე საწყისი ფასი ერთი პენი იყო. მარტოხელა ფერმერებს ძალიან უნდოდათ ამ ქალბატონის ყიდვა. საბოლოოდ ის 5 შილინგად და 6 პენსად გაიყიდა.
რამდენადაც უცნაურად არ უნდა ჟღერდეს ცოლების გაყიდვა ხდებოდა ურთიერთთანხმობის საფუძველზე. ხშირ შემთხვევაში ცოლს მისივე საყვარელი ყიდულობდა სიმბოლურ ფასად. ხანდახან ხდებოდა ისეც რომ ყოფილი ქმარი, ცოლი და მისი ახალი მფლობელი ერთად მიდიოდნენ ხოლმე ტავერნაში ვაჭრობის წარმატებით დამთავრების აღსანიშნავად.
ინგლისელი აზნაური სმიტფილდის ბაზარზე მიემართება ცოლის გასაყიდად
ყველაზე პოპულარული ცოლებით ვაჭრობა 1780 – 1850 წლებში იყო. დღევანდელ დღემდე მოღწეული დოკუმენტებით მინიმუმ 300 ასეთი ფაქტი დასტურდება. ყველაფერი კი იმით დაიწყო რომ 1753 წელს ინგლისში ქორწინების კანონი მიიღეს. იქამდე ქორწინება ოფიციალურად არ რეგისტრირდებოდა. ქალები ფაქტიურად კაცების სრულ დაქვემდებარებაში იმყოფებოდნენ. განქორწინება კი საკმაოდ ძვირადღირებულ პროცედურას წარმოადგენდა. მოედანზე ცოლების გაყიდვა იქცა განქორწინების ერთგვარ ფორმად. მთავრობა ამ პრაქტიკას არ მიესალმებოდა და უბრალოდ არ იმჩნევდა.
1830 წელს ერთი საინტერესო ფაქტი დაფიქსირდა. მეუღლემ ცოლის გაყიდვის პროცესი დაიწყო, მაგრამ შემდეგ შეაჩერა და ყველაფრის ძველებურად დატოვება მოინდომა. ამის საპასუხოდ კი ცოლი მეუღლეს ლოყაზე შეეხო სადავეთი და განაცხადა: “მე უნდა გავიყიდო, იმიტომ რომ ცვლილებები მინდა”
ცოლით ვაჭრობის ბოლო ფაქტი 1913 წელს ფიქსირდება. ქალბატონი, რომელიც ლიდსის სასამართლოში ჩვენებას აძლევდა აღნიშნავდა, რომ მისმა ქმარმა ის კოლეგას 1 ფუნტ სტერლინგად მიყიდა.
ევროპის ერთიანი მომავალი რომ დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშაა ამაში დღითდღე ვრწმუნდებით. ევროპის მაცხოვრებლებში იმძლავრა აზრმა რომ, ევროპის ეკონომიკური განვითარების შეფერხება პირველ რიგში მომატებული ემიგრანტების, საერთო ევროპული ვალუტის და ზოგადად ”ევროკავშირის” დამსახურებაა.
ავტორიტეტულმა დასავლურმა გამოცემა The Economist-მა ჩაატარა კვლევა თუ როგორ მოქმედებს ”ევროსკეპტიციზმი” ევროპის ქვეყნების პარლამენტების ფორმირებაზე. როგორც აღმოჩნდა ”ევროსკეპტიკური” პარტიების რეიტინგი ბოლო პერიოდში გეომეტრიული პროგრესიით იზრდება.
ლურჯი და წითელი გრაფიკებით აღნიშნულია ”ევროსკეპტიკურად” განწყობილი პარტიების რეიტინგიწყარო The Economist
მაგალითისთვის, სულ რაღაც ერთი თვის წინ საბერძნეთში საკმაოდ რადიკალურმა პარტია ”სირიზამ” გაიმარჯვა, რომლის ლიდერიც ხმამაღლა აპროტესტებს ევროპელი კოლეგების სიმკაცრეს საბერძნეთის მიმართ. ასევე გასათვალისწინებელია მზარდი ანტიმუსულმანური დემონსტრაციების გერმანიაში და შვედეთში.
ევროსკეპტიკური პარტიების სია ევროპის ქვეყნების მიხედვით
ესპანეთის ერთ-ერთი ყველაზე რეიტინგული, მემარცხენე პარტია ”Podemos”, რომელსაც მინიმუმ 30%-იანი რეიტინგი გააჩნია დღის წესრიგში არამარტო ევროკავშირიდან გამოსვლას აყენებს, არამედ ევროს, როგორც ერთიანი ევროპული ვალუტის გაუქმების წინააღმდეგია.
ევროპის ზოგიერთ ქვეყანაში ახალგაზრდების 50%-ზე მეტი უმუშევარია, აქედან გამომფინარე ნათელია რომ ევროკავშირი საფუძვლიანად რეფორმირებას საჭიროებს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ის უბრალოდ დაიშლება მამრტივ მამრავლებად.
Politicano 