თუ ნიანგს თქვენი მტრის შეჭმა სურს, ნუ გგონიათ ის თქვენი მეგობარი

აფრიკული ანდაზა

როგორც ჩანს ტაქტიკურმა კოლაბორაციონიზმის ისტორიამ, რომლის ფარგლებშიც საქართველოს და უკრაინის პატრიოტიზმისთვის მებრძოლი ”გმირები’‘ ნაცისტურ გერმანიასთან თამაშრომლობაზეც კი წავიდნენ, არც ჩვენ და არც უკრაინელებსაც დიდად არაფერი გვასწავლა. ობიექტურობისთვის უნდა აღინიშნოს, რომ უკრაინელებში ასეთი ”სამარცხვინო პატრიოტები” უფრო მრავლად იყვნენ, ვიდრე საქართველოში, მაგრამ არც ჩვენ გვქონდა ამის ნაკლებობა. ალბათ ყველაზე ცნობილი ქართველი გრიგოლ რობაქიძე იყო, ვინც არც მეტი და არც ნაკლები ადოლფ ჰილტერს 1939 წელს წიგნი მიუძღვა და ის გერმანულ ენაზე გამოსცა. იყო ასევე ”ქართული ლეგიონი” (Georgische Legion), რომელიც მესამე რაიხის მხარეს იბრძოდა და საკუთარ თანამოძმეებს ხოცავდა ბოლშევიკებისგან, რომ გაეთავისუფლებინათ საბჭოთა საქართველო. იყო სამარცხვინო შალვა მაღლაკელიძე და ბევრი მისი მსგავსი იდეოლოგიურად დაბინდული გონების და არსის პიროვნება, რომლებიც კაცობრიობის ისტორიაში უდიდესი ბოროტების მხარეს იყვნენ.

რაც შეეხება უკრაინელების კოლაბორაციონიზმს II მსოფლიო ომის დროს ამაზე ინტერნეტშიც უამრავი მასალა იძებნება. სტეპან ბანდერა და რომან შუხევიჩი იმ ”საამაყო” უკრაინელების სიის სათავეში იმყოფებიან, რომლებიც მასობრივად ხოცავდნენ ებრაელებს და პოლონელებს II მსოფლიო ომის დროს. სტეპან ბანდერა და რომან შუხევიჩი პოლონეთში სახელმწიფო დამნაშავეებად არიან აღიარებული, დასავლეთ უკრაინაში კი მათ ძეგლები უდგათ.

ასეთია ისტორიული პატერნი, რაც უკრაინელებისთვის და ასევე ქართველებსითვისაც ნაციონალური ასპირაციის კრახის გარდა ჯერ-ჯერობით სხვა არაფრით არ დამთავრებულა. მაგრამ ამის მიუხედავად, როგორც უკრაინაში, ასევე საქართველოში ჩვენ გვესმის მოსაზრებები ”კეთილი” აგრესორის სასარგებლოდ, რომელმაც ეს ორი ქვეყანა ”ბოროტი” აგრესორისგან უნდა დაიცვას. თითქოს რუსეთი ერთადერთი საფრთხეა, რომლის შეცნობაც ამ ქვეყნების მმართველ ელიტებს შეუძლიათ.

ამ ქვეყნის ხელისუფლებების მიერ ბოლო პერიოდში წარმოებული პოლიტიკა ხშირად მსოფლიო პოლიტიკის პრიმიტივიზაციას ახდენს და სამყაროს ორ უკიდურესობად ჰყოფს: კეთილად და ბოროტად, პროგრესულად და რეგრესულად, ნათელად და ბნელად. თითქოს ასეთ კომპლექსურ, მრავალწახნაგოვან პოლიტიკურ და ეკონომიკურ პროცესებში მხოლოდ ორი პოლუსია. მსგავსი აზროვნება ბავშვებს ახასიეთბთ მათი ნაივურობის, გამოუცდელობის, გაუნათლებლობის და სხვა ფაქტორების გამო. მსგავსი მიდგომა არ არის ზრდასრული ჩამოყალიბებული სუბიექტის რეფლექსია, ამაზე მიუთითებდა თვით გამოჩენილი ქართველი ფილოსოფოსი მერაბ მამარდაშვილიც.

ამასთან დაკავშირებით საჭიროა გავიხსენოთ რას წარმოადგენს ნატო, როგორც გაჩნდა ეს ორგანიზაცია, რატომ არსებობს, რას ემსახურება და საქართველოს და უკრაინის სუვერენიტეტისთვის მასთან დაახლოება რისი მომტანი შეიძლება აღმოჩნდეს.

ნატო 1949 წელს შეიქმნა ომის შემდგომ მსოფლიოში საბჭოთა კავშირთან პაექრობისთვის. საკუთარი პოზიციების გასამყარებლად ევროპაში და საბჭოთა კავშირის პოპულარობის ზრდის ფონზე მისი გეოპოლიტიკური ექსპანსიის შესაჩერებლად, რომელიც ”ცივი ომის” დამთავრების შემდეგ ისედაც სავალალო მდგომარეობაში იყო, (ადამიანურ ზარალს თუ გავითვალისწინეთ 27 მლნ. დაღუპული ადამიანის სახით და ეკონომიკურ ზიანს, რაც იმ მომენტისთვის 128$ მლრდ-ს უტოლდებოდა,) აშშ-მა, დიდმა ბრიტანეთმდა და კანადამ კიდევ სხვა 9 სახელმწიფო დაიყოლია სამხედრო ბლოკში გაერთიანებულიყვნენ.

ამ 9 სახელმწიფოს შემადგენლობა კოლონიალური იმპერიების თითქის ყველა წარმომადგენელს მოიცავდა: აშშ, დიდი ბრიტანეთი, კანადა, ბელგია, საფრანგეთი, დანია, ნორვეგია, ისლანდია, იტალია, ნიდერლანდები, პორტუგალია და ლუქსემბურგი.

ბევრისთვის უცნობი ფაქტია, რომ ნატოს წევრობის შესახებ განაცხადი საბჭოთა კავშირმა 1954 წელს გააკეთა, თუმცა რა გასაკვირია, რომ ეს ინიციატივა ნატომ დაბლოკა. აშშ, საფრანგეთი და დიდი ბრიტანეთი საკუთარ უარს იმ მოტივით ასაბუთბდნენ, რომ ”შეუძლებელი იქნებოდა ნატოს დემოკრატიული და თავდაცვითი ხასიათის შენარჩუნება”. სხვათა შორის ეს ის პერიოდია, როდესაც აშშ-ში უმკაცრესი რასობრივი დისკრიმინაცია იყო, ევროპაში კი შავკანიან ბავშვებს ზოოპარკებში ათავსებდნენ.

ნატოსგან მიღებული უარის შემდეგ საბჭოთა კავშირმა ”ვარშავის ხელშეკრულების ორგანიზაცია” შექმნა. ასე დაიწყო ”ცივი ომი” დასავლეთსა და საბჭოთა კავშირს შორის. ამ დაპირისპირების დასასრული ყველასთვის ცნობილია. ერთის შეხედვით საბჭოთა კავშირის ლიკვიდაციის შემდეგ, ის ამოცანები, რასაც ნატო ისახავდა უკვე შესრულებული იყო, რადგანაც ”წითელი საფრთხე” განეიტრალებული იყო, ხოლოს სამხედრო ალიანსის აზრი – ამოწურული.

თუმცა, იმის მაგივრად რომ ნატოც მისი აღმოცენების მთავარ მიზეზს უკან გაჰყოლოდა, ნატომ XXI საუკუნეში შეყო თავი, როგორც აგრესიულმა სამხედრო ბლოკმა, თვითნებურად თავს დაესხა სუვერენულ ქვეყნებს და საკუთარი გეოგრაფიული არეალიდან საკმაოდ დაშორებულ სახელმწიფოებს. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ ნატომ ფართომასშტაბიანი სამხედრო კამპანიები გააჩაღა, რასაც იქამდე ვერ ბედავდა. ობიექტურობა მოითხოვს ავღნიშნოთ, რომ არც ”ცივი ომის” დროს იყოს ნატო ბოლომდე უმწიკვლო პაციფისტური ორგანიზაცია. ასე მაგალითად ”ცივი ომის” დროს ევროპულ ქვეყნებში ნატოს ტერორისტული დაჯგუფება “გლადიო” მოქმედებდა. ნატოს ტერორისტული წარსული ევროპაში 90-იან წლებში გასაჯაროვდა. ამ თემაზე არაერთი პუბლიკაცია და წიგნი დაიწერა.

ნატოს ოფიციალური ლეგენდა 2 იდეოლოგიურ ასპექტს მოიცავს: პირველ რიგში ნატოს თავდაცვითი ხასიათი გააჩნია და მეორეს მხრივ მისი მისია დემოკრატიული ფასეულობების, თავისუფლების და ადამიანის უფლებების დაცვაა. ამ ორივე ასპექტს აბათილებს ნატოს ისტორიული პრაქტიკა.

‘’ცივ ომში’’ გამარჯვების მოპოვების შემდეგ აშშ ჰეგემონი გახდა და მსოფლიოში საკუთარი პოლიტეკონომიური წესრიგის დამყარება დაიწყო. ‘’ვარშავის ხეშლეკრულების’’ და ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკები ინტეგრირებულები იქნენ აშშ-ის გავლენის სფეროში. ამ ინტეგრაციის ერთ-ერთი ინსტრუმენტი ‘’საბაზრო რეფორმების’’ კვალდაკვალ ნატო გახდა.

იმის მიუხედავად რომ ჯეიმს ბეიკერმა, ჯორჯ ბუშ უფროსის ადმინისტრაციის სახელმწიფო მდივანმა, გორბაჩოვს სამჯერ დაპირდა, რომ ნატო აღმოსავლეთით არ გაფართოვდებოდა, ეს დაპირება ჰაერში ნასროლ ცარიელ სიტყვებად დარჩა. ნატომ 9 გეოპოლიტიკური გაფართოება გადაიტანა. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ 5 გაფართოვება მოხდა, ხუთივეჯერ აღმოსავლეთით.

1999 წელს სამხედრო ალიანსში უნგრეთი, პოლონეთი და ჩეხეთი გაწევრიანდა. ზუსტად 10 დღეში ამ ქვეყნის მოქალაქეები გადასროლილ იქნენ მეზობელ იუგოსლავიასთან ომში, რომელსაც ნატო 78 დღის განმავლობაში უმოწყალოდ ბომბავდა და სისხლის გუბეებით გაავსო მთელი ქვეყანა.

იმავე წელს ვაშინგტონის სამიტზე ახალი სტრატეგიული კონცეპტი იქნა მიღებული, რომელიც ნატოს უფლებას აძლევდა არამხოლოდ თავი დაეცვა, არამედ თავსდასხმითაც დაკავებულიყო და საკუთარი საზღვრებს მიღმა ჩაეტარებინა ოპერაციები.

2 წლის შემდეგ, 2001 წელს ნატოს ჯარები თავს დაესხა ავღანეთს. რით დამთავრდა ეს დამანგრეველი 20 წლიანი სამხედრო ავანტიურა, სულ ცოტა ხნის წინ ვიხილეთ, როდესაც ამერიკული თვითმფრინავები ერთმანეთის მიყოლობით ტოვებდნენ ქვეყანას; ბედის ამარა მიგდებული ავღანელები აეროპორტის ასაფრენ ზოლზე თავგანწირულად მისდევდნენ თვითმფრინავს, ხოლო ზოგიერთი მათგანი თვითმრინავის ფრთებზე აბობღდა და რამდენიმე წამში ტრაგიკულად დაიღუპა.

2004 წელს ნატომ თავის რიგებში ბულგარეთი, ლატვია, რუმინეთი, სლოვაკეთი და ესტონეთი მიიღო. მათ მოყვა ხორვატია და ალბანეთი 2009 წელს, 2017 წელს ჩერნოგორია, ხოლო 2020-ში ჩრდილოეთ მაკედონია.

2005 წლიდან დაწყებული ნატოს და უკრაინის თანამშრომლობა დაჩქარებული დიალოგის ფორმატით მიმდინარეობდა. 2008 წელს ალიანსმა განაცხადა თავისი განზრახვის შესახებ განევითარებინა რაკეტსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემა. ამ მიმართულებით სვლამ ახალი ბიძგი ევრომაიდანის შემდეგ მიიღო. ნატოში გაწევრიანებისკენ მიმართული კურსი უკრაინის კონსტიტუციით გამყარდა 2019 წელს და ქვეყანამ მიიღო ‘’გაფართოებული შესაძლებლობების პარტიორის’’ სტატუსი. იგივე სტატუსი გააჩნიათ ავსტრალიას, საქართველოს, იორდანიას, ფინეთს და შვედეთს.

საქართველოს და ნატოს თანამშრომლობა 1990-იანი წლების დასაბამიდან დაიწყო. 2002 წელს ნატო-ს პრაღის სამიტზე საქართველომ გააკეთა ოფიციალური განაცხადი ქვეყნის ალიანსში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით, შესაბამისად, სწორედ ამ დროიდან იწყება საქართველოს ნატო-ში ინტეგრაციის პროცესი.

2004 წლიდან ნატო-საქართველოს თანამშრომლობა უფრო ინტენსიური გახდა. კერძოდ, 2004 წლის 29 ოქტომბერს, ნატო-ს სტანდარტებთან დაახლოების მიზნით, საქართველო გახდა პირველი პარტნიორი სახელმწიფო, რომელთანაც ალიანსმა დაიწყო ინდივიდუალური პარტნიორობის სამოქმედო გეგმის (IPAP – Individual Partnership Action Plan) ფორმატში თანამშრომლობა.

2019 წელს ნატომ საკუთარი ინტერესების ზონაში აფრიკაც შეიყვანა, იქამდე კოლუმბიაში და ლიბიაშიც გაინავარდა, სადაც «ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ოპერაციის» შემდეგ მონობა დაბრუნდა, ახლო აღმოსავლეთელმა ექსტრემისტებმა იარაღის ქარავანი მიიღეს, ხოლო მიგრაციულმა კრიზისმა ევროპაში მემარჯვენე ძალების აღზევებას შეუწყო ხელი.

დღესდღეობით, ნატო 2030 დღის წესრიგის თანახმად სამხედრო ალიანსი აზიაში მიემართება, სადაც აშშ ჩინეთთან შეტაკებისთვის ემზადება, რომლის არნახული ეკონომიკური ზრდა ერთპოლარული მსოფლიოს დასასრულს მოასწავებს აშშ-ის ჰეგემონიური ლიდერობით.

ნატოს გაფართოების პოლიტიკას რომ ქვეყნებს შორის დაძაბულობის ახალი მუხტი შეაქვს, აშშ-ის ოფიციალური პირებიც აღიარებენ. თვით ჯორჯ კენანმა, ამერიკელმა დიპლომატმა და «ცივი ომის ერთ-ერთმა არქიტექტორმა» ნატოს აღმოსავლეთით გაფართოებას ამერიკული პოლიტიკის «ყველაზე საბედისწერო შეცდომა უწოდა» ცივი ომის შემდეგ და ივარაუდა, რომ ის ნაციონალისტურ, ანტიდასავლურ და მილიტარისტულ განწყობების გაღვივებას შეუწყობდა ხელს რუსეთში.

ობამას და ბუშის დროს თავდაცვის ყოფილი მინისტრი, რობერტ გეიტსი აღიარებს, რომ ნატოს გაფართოებამ «რუსეთთან ურთიერთობა დაძაბა». იმავე აზრზეა აშშ-ის ყოფილი ელჩი რუსეთში, მაიკლ მაკფოლი. მან აშშ-ის საგარეო პოლიტიკას «აგრესეიული» უწოდა და ნატოს გაფართოება და აშშ-ის მიერ «ფერადი რევოლუციების» მხარდაჭერა გააკრიტიკა.

ნატოს აპოლოგეტები ხშირად იყენებენ ლირიკას დემოკრატიულ ფასეულობებზე და ადამიანების უფლებებზე, რასაც მათი თქმით სამხედრო ალიანსი უზრუნველყოფს საკუთარი წევრების მოქალაქეებისთვის. როგორ ეხამება ეს ავტოკრატიული თურქეთის წევრობას ნატოში, ნავთობის ომებს, რომელთა მსხვეროლი პირველ რიგში მშვიდობიანი მოქალაქეები არიან, ამას უკვე აღარ აზუსტებენ ევროატრანტიკური ბლოკის მეხოტბეები.

ნატო – ეს არაა უფლედამცველი ორგანიზაცია. ნატო სამხედრო ალიანსია, რომელიც ატომური იარაღით და სხვა გამანადგურებელი ტექნიკითაა აღჭურვილი, ექსპანსიურად მოქმედებს და მთავარი ინვესტორის, აშშ-ის ინტერესებთთან სუბორდინაციაშია. ამ მილიტარისტული გაერთიანების ფუნქცია იმაში მდგომარეობს, რომ ეს ინტერესები დაიცვას, ამავდროულად იმპერიის სამხედრო ავანტიურებზე პასუხისმგებლობის გადანაწილება აშშ-ის პარტიორებზე ხდება ალიანსის ფარგლებში.

იქედან გამომდინარე, რომ ნატოს ერთ წევრზე თავდასხმა განიხილება, როგორც ყველა წევრზე თავდასხმად, აღნიშნული ბლოკის ექსპანსია კვებავს არა მხოლოდ რეგიონალურ კონფლიქტებს, არამედ მსოფლიოს ომის გლობალურ საფრთხეს. ყოველი ახალი ქვეყნის წევრობასსთან ერთად ნატო საზღვრები ფართოვდება და უახლოვდება კონკურენტების ტერიტორიებს.

სუვერენიტეტის გაგება გულისხმობს, რომ სუვერენულ ქვეყანას თვითონ შეუძლია გადაწყვიტოს ვისთან დაამყარებს ინტიმურ პოლიტიკურ კავშირს. თუმცა ნებისმიერი მსგავსი გადანაცვლება რეალურ პოლიტიკურ ლანდშაფტზე ხდება, რაც სხვადასხვა სუბიექტების ინტერესების ერთობლიობაა. ეს ინტერესები ერთმანეთზე მოქმედებს და ვერ იქნება იგნორირებული ფრთოსანი ფრაზების და ლამაზი თეორიების გამო.

სუვერენიტეტის არსის პატივისცემის მიუეხედავად, დასავლეთის ბევრი გულმხურვალე მხარდამჭერი თანხმდება იმაზე, რომ მექსიკა მაგილითად სამხედრო ბლოკში ვერ შევა ჩინეთთან ან რუსეთთან, რადგანაც ეს გამოიწვევს კონფლიქტს აშშ-სთან. ანალოგურად უკრაინას არ შეუძლია რუსეთის ინტერესების უგულებელყოფა ნატოს საკითხთან მიმართებაში.

საერთაშორისო ურთიერთობები არ არის თვითმავალი პროცესი. ეს არის ურთიერთობა. ურთიერთობა კი გულისხმობს, რომ მხარეები ერთმანეთის ინტერესებს ითვალისწინებენ. ინტერესების ბალანსი ძალთა თანაფარდობაზეა დამოკიდებული, რაც სხვადასხვა პირობების წამოყენების საშუალებას იძლევა.

ცხადია, რომ უკრაინისთვის ერთადერთი სცენარი, რომლის გეოგრაფიული მდებარეობა მას ორ იმპერიას შორის ამყოფებს, უბლოკო სტატუსია, ანუ სხვანაირად სამხედრო ნეიტრალიტეტი. სამხედრო ნეიტრალიტეტმა უკრაინისთვის საკუთარი ეფექტურობა უკვე დაამტკიცა. 2014 წლამდე, მაიდანის ოლიგარქების ხელისუფლებაში მოსვლამდე, რომლის შემდეგადაც დაიწყო ნატოსკენ სწრაფი სვლა, უკრაინას ტერიტორიები არ დაუკარგავს, უკრაინელები ომში არ დახოცილან.

9 მიზეზი თუ რატომ იყო კრისტოფერ კოლუმბი მკვლელი, ტირანი და უნამუსო არამზადა

საერთოდ, რატომ აღვნიშნავთ კოლუმბის დღეს?

12.10.2015 | დილან მეტიურსი | VOX

უკვე მოძველებულია იმაზე საუბარი, რომ ქრისტეფორე კოლუმბი, რომლის სახელს ბავშვებს აღარ უწოდებენ და ვისი სახელითაც ელექტრონული წერილები აღარ იწერება, იყო მოძალადე ტირანი, რომელმაც წამოიწყო დასავლეთის ნახევარსფეროს ისტორიაში ორი ყველაზე დიდი დანაშაული: ატლანტიკის გავლით მონებით ვაჭრობა და ამერიკელი ინდიელების გენოციდი.

მისი დანაშაულების აღწერას ბევრად უფრო დიდი სტატია დასჭირდება მათ შორის იმიტომ, რომ არსებული ძირითადი მასალების შეფასება საკმაოდ რთული საქმიანობაა. ფილადელფიის ჟურნალის ავტორს მაიკლ კორდს აქვს გამოქვეყნებული კარგი გამოკითხვა; ჰოვარდ ზინის (Howard Zinn) ნამუშევარი არის სადაო, მაგრამ თქვენ შეგიძლიათ იპოვოთ კარგი მასალები იაკობინზე (Jacobin) და ილუსტრირებული ვერსია ოტმილზე (Oatmeal).

აქ მოყვანილია მხოლოდ რამდენიმე ფაქტი ლორენს ბერგრინის ახლახანს გამოქვეყნებული ბიოგრაფიიდან კოლუმბი: ოთხი ვოიაჟი (Columbus: The Four Voyages), რომელშიც აღწერილია წარმოუდგენელი სისასტიკე, რასაც ადგილი ჰქონდა კოლუმბის მხრიდან კარიბის ზღვის ტერიტორიაზე მისი იქ ყოფნის დროს.

1. კოლუმბმა ინდიელი ქალი მოიტაცა და საკუთარი გუნდის წევრს გადასცა გასაუპატიურებლად

ბერგრინს მოჰყავს მიშელ დე კუნეოს ციტატა, რომელიც მონაწილეობას იღებდა ამერიკაში კოლუმბის მეორე ექსპედიციაში (გვერდი 143):

„ნავში ყოფნისას მე დავატყვევე ულამაზესი ქალი, რომელიც საბოლოო ჯამში ლორდმა ადმირალმა [კოლუმბმა] მე მიბოძა. როდესაც მე ის ჩემს ოთახში შევიყვანე, ქალი შიშველი იყო – მათი ტრადიციისამებრ. მე მსურდა და შევეცადე მასთან საკუთარი სურვილების დაკმაყოფილება. თუმცა, მან წინააღმდეგობა გამიწია და ისეთი ჭრილობები მომაყენა ფრჩხილებით, რომ მაგრამ ვინანე. შემდეგში მე ავიღე თოკის ნაჭერი და მაგრად გავტყიპე ისე, რომ მან გამოსცა ყურებისთვის წარმოუდგენელი კვნესა. საბოლოო ჯამში, ჩვენ მივაღწიეთ ისეთ შეთანხმებას, რომ შეგექმნებოდათ ისეთი წარმოდგენა თითქოს ის გაწვრთნილი იყო ბოზების სკოლაში“.

2. ისპანიოლაზე [დღევანდელი ჰაიტი] კოლუმბის გუნდის წევრი სხვების დასამორჩილებლად საჯაროდ აჭრიდა ინდიელებს ყურებს

მას შემდეგ, რაც 2000 ინდიელზე მეტი ადამიანის თავდასხმა გადაიტანა, კოლუმბმა მის დაქვემდებარებაში მყოფ ალონსო დე ოჰედას უბრძანა სამი ინდიელი ბელადის მოყვანა. შემდეგ კი, მისი ბრძანებით მათ საჯაროდ თავები მოჰკვეთეს. დამატებით ოჰედამ უბრძანა საკუთარ ხალხს, რომ დაეტყვევებინათ კიდევ ერთი ინდიელი და საკუთარი სოფლის შუაგულში „მისთვის ყურები მოეჭრათ იმის სასჯელად, რომ მდინარის გადაკვეთისას ესპანელებმა მათგან საკმარისი დახმარება ვერ მიიღეს“. (ბერგრინი, 170-171)

3. კოლუმბმა ისპანიოლაზე ათასზე მეტი ადამიანი მოიტაცა და დაამონა

კუნეოს თანახმად, კოლუმბმა უბრძანა, რომ მომხდარიყო 1,5000 კაცისა და ქალის დატყვევება. აქედან 400 გაუშვეს, 500 გაწირეს ესპანეთში დეპორტაციისთვის, ხოლო დანარჩენი 600 ესპანელებმა კუნძულზე მონებად აქციეს. 500 ადამიანიდან, სადღაც 200 დაიღუპა მგზავრობისას და მათი ცხედრები ესპანელებმა ატლანტიკურ ოკეანეში გადააგდეს. (ბერგრინი, 196-197)

4. კოლუმბი აიძულებდა ინდიელებს მისთვის ოქრო შეეგროვებინათ ან მომკვდარიყვნენ

კოლუმბმა სიკვდილით დასჯის მუქარით ყველას, ვინც 14 წელს ზემოთ იყო ოქროს დიდი ოდენობით ესპანელებისთვის ჩაბარება აიძულა. რეგიონებში მცხოვრებ ადამიანებს, რომლებსაც არ გააჩნდათ საკმარისი ოქრო, ბამბის ჩაბარების უფლება მიეცათ. ამ შეთანხმებაში მონაწილეებს ეძლეოდათ „დანიშნული სპილენძი ან მონეტა, რომელსაც კისერზე იკიდებდნენ; ისინი წარმოადგენდნენ შეუწყნარებელი სირცხვილის სიმბოლოს“. (ბერგრინი, 203)

5. სადღაც 50,000 ინდიელმა თავი მოიკლა, რომ არ დამორჩილებოდნენ ესპანელებს

ბერგრინის თანახმად, გვერდი 204:

„ინდიელებმა გაანადგურეს საკუთარი პურის მარაგები, რომ არც მათ და არც უცხოელებს არ ჰქონოდათ მარაგის მოხმარების შესაძლებლობა. ინდიელები კლდეებიდან ხტებოდნენ, ბალახეულით თავს იწამლავდნენ და შიმშილით თავს იკლავდნენ. ოქროს ჩაბარებით დამძიმებულებს, მათ აღარ შეეძლოთ მიწის დამუშავება, ავადმყოფების, ბავშვების და ასაკოვანი ადამიანების მოვლა. მათ ხელი ჩაიქნიეს და მასობრივი სუიციდი მოაწყეს, რომ თავი დაეღწიათ ქრისტიანების ხელით სიკვდილს ან დატყვევებას; კიდევ, მათ არ სურდათ საკუთარი ხალხის მომავლის და დოვლათის – მიწების, ბოსტნების, სანაპიროების, ტყეების და ქალების – მათთან გაყოფა“.

6. კოლუმბის ისპანიოლაზე 56 წლის ვიზიტის თავზე 300,000 ინდიელისგან მხოლოდ 500 დარჩა

500 წლის წინანდელი მოსახლეობის აღწერის რიცხვები არარის ზუსტი, თუმცა, ბერგრინის აზრით, 1492 წელს ისპანიოლაზე სადღაც 300,000 ადამიანი ცხოვრობდა. 1494-1496 წლებში 100,000 ადამიანი დაიღუპა, ნახევარი მასობრივი სუიციდის შედეგად. 1508 წლისთვის მოსახლეობა შემცირდა 60,000-მდე; ხოლო 1548 წელს დარჩა მხოლოდ 500 ადამიანი.

ნათელია, რომ ზოგიერთმა ადგილობრივმა ესპანელი ჯარისკაცებისგან თავის დასაღწევად მთებში გადაიმალნენ, თუმცა, კოლუმბის ადამიანებმა მათ ძაღლები დაადევნეს. (ბერგრინი, 205)

7. კოლუმბი აგრეთვე საშინლად ეპყრობოდა მის დაქვემდებარებაში მყოფ ესპანელებსაც

რა თქმა უნდა, მისი დანაშაულები კარიბელებისა და ტაინოელების წინაშე წარმოუდგენელია, მაგრამ კოლუმბის მმართველობა ესპანელ ჩასახლებულებზეც გამოირჩეოდა სისასტიკით. მისი ბრძანებით, სადღაც ათამდე ესპანელი „საჯაროდ გატყიპეს, კისერზე დააბეს და ტერფებით ერთმანეთს მიაბეს“; ეს იყო სასჯელი იმისთვის, რომ მათ შიმშილისგან თავის დასაღწევად გაცვალეს ოქრო საჭმელზე. კოლუმბის ბრძანებით, ქალს, რომელმაც „ცუდი სიტყვები წარმოსთქვა ადმირალსა და მის ძმებზე“, ენა მოაჭრეს.

სხვა ქალი კი სიცრუისთვის, რომ ის ორსულად იყო, „გააშიშვლეს და ვირის ზურგზე დააწვინეს გასატყიპად“. კოლუმბის ბრძანებით „პურის მოპარვისთვის ესპანელებისთვის სასჯელი ჩამოხრჩობა იყო“ (ბერგრინი, 315-316). ბერგრინის მტკიცებით:

„მათ ისიც კი უბრძანა, რომ ყურები და ცხვირი მოეჭრათ ერთი არამზადისთვის, რომელიც აგრეთვე გატყიპეს, ბორკილები დაადეს და კუნძულიდან გააძევეს. მათ აგრეთვე გასცა ბრძანება, რომ მომხდარიყო დამხმარე ბიჭის ხელის საჯარო დალურსმანება იმ ადგილას, საიდანაც მან თევზი დაიჭირა. ზოგადად, მინიმალური დანაშაულისთვისაც კი ცემა-ტყეპა საშიში სიხშირით ხდებოდა. კოლუმბმა ერთ კანონდამრღვევს ასი დარტყმაც კი დაუნიშნა, რაც შეიძლება სასიკვდილო ყოფილიყო; ამ ადამიანმა ცხვარი მოიპარა და მერე ამაზე იცრუა. ხუან მორენოს არ გაუმართლა და კოლუმბის სამზარეულოსთვის საკმარისი საჭმლის ვერ შეგროვებისთვის ასი დარტყმა დაიმსახურა“.

8. კოლუმბის დროს ჩასახლებულები 9 და 10 წლის გოგონებს სექსუალურ მონობაში ყიდნენ

ეს ფაქტი მან თვითონ აღიარა ესპანელი დედოფლის მეგობრისადმი, დონა ხუანა დე ლა ტორესთვის მიწერილ წერილში: „საკმაოდ ბევრი დილერია, რომელიც ეძებს გოგოებს; განსაკუთრებული მოთხოვნაა 9 და 10 წლის გოგონებზე, რომლებსაც კარგი ფასი ადევთ“.

9. ინდიელ მონებს, რომლებსაც კისერზე ბორკილები ჰქონდათ, ესპანელი დამპყრობლები თავებს აჭრიდნენ, რომ თავი არ შეეწუხებინათ ამავე ბორკილების მოხსნით

ბენჯამინ კინის თანახმად, რომელიც ესპანელების მიერ ამერიკის დაპყრობის ისტორიის მკვლევარია, არსებობს რამდენიმე სარწმუნო წყარო, რომელთა მიხედვით, „რამდენიმე დაბეჩავებული ინდიელ მუშას ესპანელებმა თავი მოჰკვეთეს, რომ თავი აერიდებინათ კისერზე დამაგრებული სარჩულის მოხსნისგან“.

ამაზონის მიერ წარმატებულად წარმოებული ბრძოლა აშშ-ს საგადასახადო სისტემის წინააღმდეგ დაუბრკოლებლად გრძელდება. საცალო ვაჭრობით დაკავებულმა გიგანტმა 2020 წელს მიღწეული არნახული გაყიდვების და შემოსავლების შესახებ განცხადება გააკეთა; ამასთანავე, მისთვის ეფექტურმა ფედერალურმა საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთმა მხოლოდ 9.4% პროცენტი შეადგინა, რაც სავალდებულო კორპორატიული გადასახადის – 21% – ნახევარზე ნაკლებია.

ყველა არსებული მონაცემით, პანდემიისას ამაზონის ზრდამ რეკორდულ მაჩვენებლებს მიაღწია. მსოფლიო მასშტაბით წინა დასაბეგრმა შემოსავალმა (რედ. ინგ. pretax income ) 2020 წელს $24 მილიარდი დოლარი შეადგინა, რაც 73%-იან ზრდას წარმოადგენს პანდემიის წლამდე შემოსულ მოგებასთან შედარებით – $14 მლრდ დოლარი. მისი გაყიდვები წინა წელთან შედარებით პანდემიისას 38%-ით გაიზარდა. აშშ-ში კომპანიის შემოსავალი 2020 წელს $20 მლრდ დოლარი იყო. Amazon-ს რომ გადაეხადა მოგების სავალდებულო 21%-იანი ფედერალური საშემოსავლო გადასახადი ის შეადგენდა $4.1 მლრდ დოლარს. თუმცა, ამაზონმა განაცხადა $1.8 მლრდ დოლარის გადასახადის გადახდის შესახებ, რაც ნახევარზე ნაკლებია; ანუ, მან თავიდან აირიდა $2.3 მლრდ დოლარის ოდენობის გადასახადი.

მას შემდეგ, რაც ტრამპის GOP-საგადასახადო კანონი (რედ. GOP – “Grand Old Party” – დიადი ძველი პარტია ანუ აშშ-ს რესპუბლიკური პარტია) ძალაში შევიდა, რომელმაც სავალდებულო კორპორატიული საგადასახადო განაკვეთი 21%-მდე დაწია, ამაზონმა აშშ-ში მიღებული მოგებიდან ეფექტური ფედერალური საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთის მხოლოდ 4.3% გადაიხადა. 2018-2020 წლებში ამაზონმა $7.2 მლრდ დოლარის ოდენობის სუბსიდია მიიღო; ეს ის სხვაობაა, რომლის გადახდაც კომპანიას მოუწევდა იმ შემთხვევაში, თუ ბოლომდე დაფარავდა 21%-იან განაკვეთს.

ტრამპის საგადასახადო კანონმდებლობის (რედ. GOP Tax Law) ფარგლებში Amazon-ის მიერ კორპორატიული გადასახადის თავიდან აცილების მონაცემები.
	2020	2019	2018	3 წელი, 2018-2020
აშშ-ს წინა-საგადასახადო შემოსავალი (pretax income)	$20.2 მლრდ	$13.3 მლრდ	$11.2 მლრდ	$44.7 მლრდ
მიმდინარე ფედერალური საშემოსავლო გადასახადი	$1.8 მლრდ	$162 მლნ	$-129 მლნ	$1.9 მლრდ
ეფექტური ფედერალური საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთი	9.4%	1.2%	-1.2%	4.3%

მეთოდები, რომლებსაც ორგანიზაცია იყენებს ეფექტური საგადასახადო განაკვეთის დასაწევად ძირითადად უცვლელი რჩება: კომპანიამ $1.8 მლრდ დოლარი დაზოგა საფონდო გარიგებებისთვის (რედ. stock options) მიღებულ საგადასახადო შეღავათებზე და დამატებით $639 მილიონი დოლარი შემოინახა სხვადასხვა საგადასახდო კრედიტების გამოყენებით.

2018-2020 წლებში ამაზონმა აგრეთვე მიიღო გაუფასურების შეღავათები (რედ. depreciation breaks); თუმცა, ამან რაიმე ზეგავლენა კომპანიის მიერ 2020 წელს გადასახადების სახით გადახდილ საბოლოო ჯამზე ვერ მოახდინა. გაუფასურების შეღავათები აძლევს შესაძლებლობას კომპანიას შეამციროს აღჭურვილობაზე საჭირო თანხები იმაზე სწრაფად, ვიდრე ეს აღჭურვილობა უვარგისობაში მოვა. ამ მიდგომის მომხრეებს კონგრესში მიაჩნიათ, რომ ეს ხელს უწყობს ინვესტიციებს და ზოგადად ეკონომიკას; თუმცა, სავარაუდოდ, იგი უფრო აჯილდოებს კომპანიებს იმ ფინანსური დაბანდებებისთვის, რომლებსაც ისინი ისედაც გააკეთებდნენ.

გაუფასურების შეღავათები საკმაოდ რთული თემაა და კომპლექსურ ზეგავლენას ახდენს. ერთ-ერთია ის, რომ ხდება გადასახადის გადახდის მომავალში გადატანა იმის და მიუხედავად, რომ საბოლოო ჯამში, პერსპექტივაში, ეს ამცირებს კომპანიების მიერ შემოტანილი გადასახადების რაოდენობას. ამაზონის მსგავს კორპორაციებზე დაკვირვება კი ნათელს ხდის, რომ ეროვნული საგადასახადო კოდექსი ამ მიმართულებით საერთოდ ვერ უძალიანდება ამაზონს.

ამაზონის მიერ გადასახადებისგან თავის არიდება არის თანმიმდევრული. ბოლო სამი წლის განმავლობაში კომპანიამ აშშ-ში მიღებული მოგებიდან ეფექტური ფედერალური საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთის მხოლოდ 4.3% გადაიხადა. ბოლო ათი წლის განმავლობაში კი, ამაზონის მიერ წინა-საგადასახადო მოგებაზე, რომელიც შეადგენდა $57 მლრდ დოლარს, ეფექტურმა ფედერალურმა საგადასახადო განაკვეთმა შეადგინა 4.7%-ი; ეს განსაკუთრებით გამაოგნებელია იმ ფონზე, რომ იმ დროისთვის კანონით დადგენილი განაკვეთი ძირითადად იყო 35%.

ნებისმიერი სხვა კომპანიისთვის $1.8 მლრდ დოლარის ოდენობის გადახდილი ფედერალური საშემოსავლო გადასახადი იქნებოდა იმის ნიშანი, რომ ორგანიზაციის ბუღალტრებმა უსაქმურად გაატარეს განვლილი წელი. თუმცა, ამაზონისთვის ეს იმას ნიშნავს, რომ მათ ბოლო საანგარიშო წელს $2.3 მლრდ დოლარის ოდენობის გადასახადს აარიდეს თავი. მსგავსი ვითარება შემაშფოთებელია, რადგან ამაზონის პანდემიური გამოცდილება მნიშვნელოვნად განსხვავდება იმ სასიცოცხლო საფრთხეებისგან, რომლებსაც განიცდის დანარჩენი ინდუსტრია; 2020 წლის ეკონომიკისთვის დამახასიათებელი იყო კომპანიების მიერ გაყიდვების მნიშვნელოვანი შემცირება და ნულოვანი მოგება. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, საგადასახადო სისტემამ უნდა შეასრულოს დაპირებული მოვალეობები; მეტიც, როდესაც ამაზონს ძალუძს საკუთარი მოგების ნახევარზე მეტის გადასახადისგან გადამალვა, ეს იმის ნიშანია, რომ საგადასახადო სისტემა უდაოდ საჭიროებს ცვლილებას.

აქვე დავამატოთ ისიც, რომ მაშინ როდესაც Amazon-ის თანამშრომლების შრომის პირობები შემაშფოთებელია, მისი დამფუძნებლის – ჯეფ ბეზოსის ქონება რეკორდულად იზრდება. Amazon-ის თანამშრომლები 10 საათი მუშაობენ, გონებას კარგავენ დაუძლურებისგან. 4000 მათგანი საჭიროებს პროდუქტების ტალონებს; ზოგიერთი მათგანი პარკინგზე ცხოვრობს სამსახურთან ახლოს. შემოდგომას ისინი წუწუნუბდნენ, რომ მათ ნიღბებს არ აძლევენ. შემოდგომას კი 20000-მდე თანამშრომელი კორონავირუსით დაინფიცირდა.

Amazon თვალთვალის პრაქტიკას იყენებს არამარტო საკუთარი თანამშრომლების, არამედ ასევე ეკოლოგების და აქტივისტების მიმართ სოციალურ ქსელებშიც, რადგანაც მათ პოტენციურ საფრთხედ აღიქვამს.

იმის მიუხედავად, რომ თანამედროვე დასავლური გლობალური სამყარო საჯარო სიკეთეების, საქონლის და ნებისმიერი საჭირო პროდუქტის სამართლიან და თანაბარ გადანაწილებას პირდებოდა მთელ მსოფლიოს, კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინების გადანაწილებამ სრულიად საწინააღმდეგ რამ დაგვანახა. სწორედ ასეთი მასობრივი პანდემიები და კრიზისები გვევლინებიან ლაკმუსის ინდიკატორის როლში, სხვადასხვა იდეების, პოლიტიკების და ზოგადად სტრატეგიული პარტნიორობის სინამდვილის და მართებულობის შესაფასებლად.

მდიდარი ქვეყნების სიხარბე

რაც ჩვენ ვაქცინების გადანაწილების დროს ვიხილეთ, იმის სიტყვიერად აღწერა საკმაოდ ძნელია. მდიდარმა ქვეყნებმა (დიდი ბრიტანეთი, აშშ, კანადა და ა.შ) ფაქტიურად დაივიწყეს ყოველგვარი სოლიდარობა, სამართლიანობა და ჰუმანურობა, თავისთვის რეკორდული რაოდენობის ვაქცინები მიიღეს, დანარჩენი მსოფლიო კი ბედის ანაბარა დატოვეს.

ჯერ კიდევ 2020 წლის დეკემბერში საერთაშორისო უფლედამცველმა ორგანიზაციამ «Amnesty International»-მა ვაქცინების არასამართლიან გადანაწილებასთან დაკავშირებით გამაფრთხილებელი განცხადება გააკეთა. მათი მონაცემებით 2021 წელს მსოფლიოს 70 უღარიბეს ქვეყანაში მოსახლეობის მხოლოდ 10% შეძლებდა ვაქცინაციას, თუ ფარმაცევტული წარმოებები და მთავრობები უფრო მეტი დოზის წარმოებას არ უზრუნველყოფდნენ. სიხარბის და გაუმაძღრობის სათავეში კანადა მოგვევლინა და მათ 150 მლნ ვაქცინის ყიდვა დააანონსეს, მაშინ როდესაც მათი მოსახლეობა 38 მლნ.-ია.

მიმდინარე წლის მარტში ჯანმოს დირექტორმა, ტედროს ადჰანომ გებრეიესუსმა განაცხადა, რომ:

„ვაქცინების უთანასწორო განაწილება არა მხოლოდ მორალურ აღშფოთებას იწვევს, არამედ ის ეკონომიკურადაც დესტრუქციულია“

2021 წლის ივნისის ბოლოს, მსოფლიოს წამყვანმა სამედიცინო ჟურნალმა – «The Lancet»-მა თავისი მორიგი ნომერი მდიდარი ქვეყნების უსაქციელობას მიუძღვნა:

“COVAX შესანიშნავი იდეა იყო, რაც სოლიდარობისგან დაიბადა. სამწუხაროდ, ამას ხორცი ვერ შეესხა. მდიდარი ქვეყნები იმაზე საშინლად მოიქცნენ, ვიდრე ყველზე საშინელ კოშმარში იყო შესაძლებელი”

აშშ – პოლიტიკური ანტიგმირი

აშშ ვაქცინების ექსპორტისთვის მზადებას იწყებს, მხოლოდ მას შემდეგ რაც შიდა მოთხოვნა მეტწილად დაკმაყოფილებული იქნება. აშშ-ის პრეზიდენტმა, ჯო ბაიდენმა განაცხადა რომ ”მოდერნას”, ”ფაიზერის” და ”ჯონსონ ენდ ჯონსონის” 20 მილიონ დოზას შეერთებული შტატები სხვა ქვეყნებს უწილადებს. ამერიკელებმა ასევე აიღეს ვალდებულება, რომ 60 მილიონი დოზა ასტრაზენეკას ექსპორტირებას მოახდენენ, მაგრამ მხოლოდ მას შემდეგ, რაც მისი გამოყენება ნებადართული იქნება აშშ-ში, უსაფრთოხების შემოწმება კი ნებართვის გაცემას აფერხხებს.

Airfinity-ის მონაცემებზე დაყრდნობით აშშ-ს მხოლოდ 3 მილიონი დოზა ვაქცინა აქვს ექსპორტირებული, რაც მიახლოვებით აშშ-ში წარმოებული ვაქცინების 1%-ს ტოლფასია. სხვა დიდმა ქვეყნებმა გაცილებეთ დიდი რაოდენობის ვაქცინების ექსპორტი შეძლეს სხვა ქვეყნებში, მაგალითად ჩინეთმა – (42%), ინდოეთმა – (35%), რუსეთმა – (37%), ევროკავშირმა – (28%).

აშშ სუპერსახელმწიფოებს შორის ყველაზე არასამართლიანად და დაუნდობლად მოიქცა დანარჩენი მსოფლიოს მიმართ და ამაზე ციფრებიც მოწმობენ. ოფიციალურად ვაშინგტონს ვაქცინების ექსპორტი სხვა ქვეყნებში არ აუკრძალავს, მაგრამ ჯო ბაიდენმა გაპრეზიდენტების შემდეგ მალევე ფედერალური საომარი თავდაცვითი კანონი აამოქმედა {Defense Production Act}, რაც 1950 წლიდან იღებს სათავეს. ეს აქტი ნაციონალიზმის ნიშნებს ტოვებს და ლიბერალური ღირებულებების მოტრფიალე დემოკრატებისგან ბევრი შეიძლება არც კი ელოდა მსგავს ნაბიჯს, მაგრამ როდესაც საქმე ამერიკულ ჰეგემონიას ეხება, რესპუბლიკელებს და დემოკრატებს შორის სხვაობა მინიმუმდე დადის. აღნიშნული კანონი/აქტი ამერიკულ კომპანიებს ავალდებულებს პირველ რიგში შიდა მოთხოვნა და კონტრაქტები უზრუნველყოს სრულად და მხოლოდ ამის შემდეგ გაიტანოს ვაქცინები სხვა ქვეყნებში. ადამიანურ ენაზე კი ეს ნიშნავს იმას, რომ სანამ აშშ-ში ახალგაზრდების ჩათვლით მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი არ იქნება ვაქცინირებული, სხვა ქვეყნებში კორონავირუსით დაინფიცირებული მოხუცები სიკვდილით გარდაიცვლებიან ამ ვაქცინების ხელმიუწვდომლობის გამო. ეს გარკვეულწილად შეგვიძლია მივიჩნიოთ ”ჰუმანიტარულ ემბარგოდ”, რადგანაც ამ აქტის თანახმად არამარტო ვაქცინების, არამედ სხვა სამედიცინო პროდუქციის ექსპორტის შეფერხებაც ხდება. ასე მაგალითად ინდოეთის Serum Institute ჩიოდა, რომ სამედიცინო შპრიცების და ნემსების იმპორტს ვეღარ ახდენდა აშშ-დან. ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD) მონაცემებით აშშ შპრიცების და ნემსების ყველაზე მსხვილი ექსპორტიორია მსოფლიოში.

აშშ-ის მსგავსად, დიდ ბრიტანეთსაც ფაქტიურად არ მოუხდენია ვაქცინების ექსპორტი, სიმბოლურ რაოდენობას (1 მლნ) თუ არ ჩავთვლით, მაშინ როდესაც ევროკავშირიდან მილიონობით დოზის იმპორტერება შეძლო. ამის წყალობით ქვეყანაში საკმაოდ სწრაფი ვაქცინაციის კამპანია გაჩაღდა. დიდ ბრიტანეთსა და ევროკავშირს შორის ურთიერთობა მეტისმეტად დაიძაბა. საქმე იქამდეც კი მივიდა რომ ევროკავშირიდან ვაქცინების ექსპორტის აკრძალვაც კი განიხილებოდა. სხვადასხვა სპეციალისტები შიშობდნენ, რომ ამ დაძაბულობის გამძაფრება და შეზღუდვების ოფიციალური დაწესება «ვაქცინების ნაციონალიზმამდე» მიგვიყვანდა.

რამდენიმე თვის წინ ევროკომისიის ხელმძღვანელი ურსულა ფონ დერ ლაიენიც აღნიშნავდა, რომ AstraZeneca-მა 2021 წლის I კვარტალში ევროპულ ქვეყნებს ვაქცინების დაგეგმილი მოცულობის მხოლოდ 30% მიაწოდა. ის პირადად ემუქრებოდა ბრიტანულ-შვედურ ფარმაკომპანიას, რომ თუ ეს უკანასკნელი არ შეასრულებდა თავის ვალდებულებებს, მაშინ ევროკავშირში წარმოებული ვაქცინების ექსპორტს აკრძალავდა.

ამ ყველაფრის მიუხედავად, ევროკავშირი ვაქცინების ერთ-ერთ ყველაზე გულუხვ მწარმოებლად რჩება და იმედოვნებს, რომ მისი ახალი საექსპორტო პოლიტიკა ნაცვალგების და პროპორციულობის პრინციპზე იქნება დამყარებული.

სოლიდარობის და თანადგომის მაგალითად და მსოფლიო ჩემპიონად კი სამხრეთ კორეა იქცა. სამრეთ კორეა გლობალური ჰუმანიტარული პლატფორმა COVAX-სთვის (ჯანმოს მიერ შექმნილი პლატფრომა ღარიბი ქვეყნების დასახმარებლად) ”ასტრაზენეკას” ვაქცინას აწარმოებდა და საკუთარ ქვეყანაში დამზადებული ვაქცინების 90%-ს სხვა ქვეყნებში გააგზავნა, რაც წარმოუდგენლად მაღალი მაჩვენებელია.

საკუთარი თავის იმედად დარჩენილი საქართველო

წლების განმავლობაში დასავლური ნეოლიბერალური ინსტიტუტები, მსოფლიო ბანკიდან დაწყებული საერთაშორისო სავალუტო ფონდით დამთავრებული საქართველოს მმართველ პოლიტიკურ კლასს და მოსახლეობას ტვინს ურეცხავენ იმასთან დაკავშირებით, რომ ეკონომიკის მაქსიმალური ლიბერალიზაცია მომხდარიყო. ისინი ეკონომიკური ნაციონიალიზმის, პროტექციონიზმის და სატარიფო პოლიტიკის საშინელ მოწინააღდეგებად გვევლინებოდნენ და ამას არც მალავდნენ.

მაგრამ რა ვიხილეთ როდესაც ბოლო პერიოდის ყველაზე გარდამტეხი მომენტი დადგა? როგორ მოიქცნენ თვით აშშ და სხვა მდიდარი ქვეყნები გლობალური პანდემიის პირობებში? დარჩნენ თუ არა ისინი იმ პოლიტიკის და იდეოლოგიის ერთგულნი, რასაც ასე აქტიურად გვტენიან ამდენი ხანი? პასუხი ერთმნიშვნელოვანია – არა.

მათ აქტიურად დაიწყეს ეკონომიკური ნაციონალიზმის პრინციპის გამოყენება, რასაც საქართველოს და სხვა განვითარებად ქვეყნებს არ ურჩევენ და კიცხავენ კიდეც. სად იყვნენ ჩვენ სტრატეგიული პარტნიორები, როდესაც საქართველოს ჰაერივით ჭირდებოდა ვაქცინები დამძიმებული კოვიდვითარების ფონზე? პირველი მსხვილი დახმარება ვაქცინაციის კუთხით საქართველომ არა დასავლეთიდან, არამედ აღმოსავლეთიდან მიიღო. 2021 წლის აპრილის ბოლო საქართველოს ჩინეთის მთავრობამ, მმართველი კომუნისტური პარტიის თაოსნობით 100 000 დოზა ”სინოვაკი” გადასცა. მხოლოდ ამის შემდეგ, მაისში ლიეტუვას საგარეო საქმეთა მინისტრმა განაცხადა, რომ 15 000 ვაქცინას გამოაგზავნიდა საჩუქრად საქართველოში, თუმცა არ დაუკონკრეტებია რომელი მწარმოებლის ვაქცინა იქნებოდა.

კორონავირუსით გამოწვეულმა პანდემიამ და გლობალურმა კრიზისმა კიდევ ერთხელ დაგვანახა გლობალიზაციის მთელი სიყალბე და კაპიტალიზმის სისასტიკე. ერთადერთი საკუთარი თავის იმედი შეიძლება გვქონდეს, ამისთვის კი სუვერენული, ერვნული ეკონომიკის მშენებლობაა აუცილებელი, წინააღმდეგ შემთხვევაში ყოველთვის მაჩანჩალა აუტსაიდერების როლში ვიქნებით.

1 წელია კუბაში ვაქცინის შემუშავების პროცესი მიმდინარეობს და რამდენიმე რაღაც განსაკუთრებით აღსანიშნავია:

1. ერთ-ერთი ვაქცინის სახელწოდებაა “სუვერენიტეტი”. სიმბოლურია, იმიტომ რომ სუვერენიტეტის გარეშე უღარიბეს ქვეყანას ამხელა მეცნიერული განვითარება ვერ ექნება. სუვერენიტეტის გარეშე, ანუ გლობალურ დღისწესრიგზე დაქვემდებარებულ მდგომარეობაში, მხოლოდ საქართველოსნაირი განუვითარებელი შეიძლება იყოს პერიფერიული ქვეყანა, სადაც ტურიზმის განვითარებაზე მეტზე არცაა პრეტენზია.

ჩვენთან ვაქცინის წარმოებაზე სიტყვაც არ დაძრულა, მიუხედავად იმისა რომ ალბათ სულ რაღაც 30-40 წლის უკან გვქონდა საკმარისი რესურსი, პირველ რიგში ადამიანური რესურსი, რომ ვაქცინა გვეწარმოებინა.

2. დასავლეთისგან განსხვავებით, კუბაში მარტივად შესანახ ვაქცინებს იმუშავებენ, რაც ღარიბი ქვეყნების მდგომარეობაზეა გათვლილი. მაგ. ფაიზერის შენახვას განსაკუთრებული პირობები ჭირდება, რაც მხოლოდ მდიდარ ქვეყნებს აქვთ. კუბას ერთ-ერთი ვაქცინა ცხვირში ჩასაშვები მეთოდით მოქმედებს (ეს კუბაში ნაცადი მეთოდია, განსაკუთრებით ბავშვებში გამოსაყენებლად).

3. დასავლეთის ან თუნდაც პოსტსაბჭოთა ქვეყნებისგან განსხვავებით, კუბაში ძალიან მაღალი ნდობა აქვს მეცნიერებას, იმიტომ რომ იმ აბსოლუტურად საჯაროა. ვაქცინის ცდებში ენთუზიაზმით მონაწილეობს მოსახლეობა, იმიტომ რომ მათი მეზობლები, უბნის ექიმები და სხვა სანდო პირები არიან ჩართულნი ვაქცინის წარმოებაში (არა საკუთარი კერძო მოგებისთვის), ნაცვლად ბნელი, საეჭვო კორპორაციებისა, რომლებიც უპირველესად საკუთარი კერძო მოგებისთვის მოღვაწეობენ. სუვერენიტეტი შესანიშნავი სახელია ვაქცინისთვის.

ყველაზე საკვირველი კი ისაა, კუბამ უკვე განავითარა 2 სხვადასხვა ვაქცინა: სობერნა02 და აბდალი.

როგორც სხვადასხვა მედია საშუალებები იუწყებიან სობერანა 02-ის ეფექტურობა 62%-ია (2 დოზის შემთხვევაში), ხოლო აბდალას (3 დოზის შემთხვევაში) ეფექტურობა 92.28%-ს აღწევს. ეს და კიდევ სხვა კუბური ვაქცინები კლინიკური შემოწმების ბოლო სტადიაზე არიან.

თან არ დაგვავიწყდეს ის, რომ კუბური მედიცინის განვითარება, აშშ-ის მიერ მათზე 89-ჯერ მცირე ტერიტორიის მქონე კუბის ჩაგვრის, შევიწროვების, 60-წლიანი ემბარგოს ფონზე ხდებოდა.

კუბამ, შეიძლება თანამედროვე ნეოლობერალური მაჩვენებლებით მშპ-ის და ეკონომიკური თავისუფლების კუთხით საოცარ შედეგებს ვერ მიაღწია, მაგრამ კუბამ ფიდელ კასტროს მეთაურობით მიაღწია საკუთარი მოსახლეობის ჭეშმარიტ განვითარებას განსაკუთრებით მის წინამორბედთან, ფულხენსიო ბატისტასთან შედარებით, რაც გამოიხატა იმაში, რომ:

✓ მან სრულად აღმოფხვრა წერა-კითხვის უცოდინრობა.

✓ კასტროს მმართველობის დროს კუბელებს 130 000 ექიმი ანუ ყოველ 130 კუბელს 1 ექიმი ემსახურებოდა, რაც მსოფლიოში საუკეთესო მაჩვენებლი იყო.

✓ კასტრომ კუბური მედიცინა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პროგრესული გახადა. მაგალითად კიბოს კვლევის ამერიკული ინსტიტუტი ”Roswell Park” ფილტვების კიბოს საწინააღმეგო სატესტო ვაქცინას კუბელებისგან ყიდულობდა.

✓ კასტროს დრო კუბა გახდა ლათინური ამერიკის ერთადერთი ქვეყანა, სადაც ბავშვები არ შიმშილობდნენ.

✓ მოსახლეობის 100%-ს ჰქონდა საშუალო განათლება.

ფიდელის დამსახურებით ბავშვების სიკვდილიანობა 54-დან 5-მდე შეამცირდა. (1000 შობადობაზე) ბავშვების სიკვდილიანობის სიმცირის მიხედვით კუბა აშშ-ს და ბევრ სხვა მაღალგანვითარებულ ქვეყანას კი უსწრებს.

მოსახლეობის სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა კუბაზე 79 წელს შეადგენს და მსოფლიოში 45-ე ადგილზეა ამ მაჩვენებლით და ისეთ ქვეყნებს უსწრებს, როგორიცაა აშშ, ესტონეთი, თურქეთი. შედარებისთვის საქართველო 101-ე ადგილზეა. (74 წელი)

აშშ-ის და მსოფლიოს მთავარი ეპიდემიოლოგი, ენტონი ფაუჩი კორონავირუსთან ბრძოლის ასპარეზზე ერთ-ერთი მთავარი მეცნიერია, მასზე და მის მიერ წარმოთქმულ თითოეულ განცხადებაზე სწორება პროდასავლური სამყაროს დიდ ნაწილს აქვს. დოქტორი ენტონი ფაუჩი არის ყველაზე მაღალანაზღაურებადი ამერიკელი ჩინოვნიკი, მათ შორის ვისაც არ ირჩევენ, მისი ხელფასი წელიწადში ნახევარ მილიონ დოლარმდე მერყეობს. 2020 წლის განმავლობაში ის კორონავირუსის ერთ-ერთი მთავარი სპეციალისტი გახდა.

ცოტა ხნის ცინა ენტონი ფაუჩი ახალ სკანდალში გაეხვა. კერძოდ, გამოცემა BuzzFeed-მა ივნისის დასაწყისში საკუთარ რესურსზე ენტონი ფაუჩის საფოსტო ყუთიდან ელექტრონული მიმოწერის 3200 გვერდი გამოაქვეყნა, ხოლო The Washington Post-მა კი ელექტრონული წერილების 860 გვერდი გამოაქვეყნა, რაც 2020 წლის მარტით და აპრილით თარიღდება. CNN-მაც რამდენიმე ელექტრონული წერილი მიიღო და გაასაჯაროვა 2020 წლის თებერვლიდან, მაგრამ ამ წერილების დიდი ნაწილის რედაქტირებას ჰქონდა ადგილი. ფაუჩის პირადი ელექტრონული წერილები აშშ-ს ინფორმაციის თავისუფლების აქტის (FOIA) შესაბამისობაში გამოქვეყნდა.

გამოქვეყნებული ელექტროული წერილები მოწმობენ იმაზე, რომ კოლეგების გაფრთხილების მიუხედავად, ფაუჩიმ თავიდანვე უკუაგდო ვირუსის ხელოვნური წარმოშობის ვერსია. თუმცა როგორც ირკვევა ვირუსის ხელოვნურობის ჰიპოთეზა ბევრმა სხვადასხვა მეცნიერმა გააჟღერა აშშ-ის მთავარ ეპიდემიოლოგთან მიმოწერაში.

”ელექტრონული წერილები იმ შემაშფოთებელ სურათს ხატავენ, თუ როგორ განიცდიდა აშშ-ის მთავარი ეპიდემიოლოგი იმას, რომ რომ დააფინანსა მუტაციის კვლევა გაძლიერებული ფუნქციით. ფაუჩიმ იცის ეს ახლაც, მაგრამ არაფრით არ აღიარა” – განაცხადა სენატორმა რენდ პოლმა.

ერთ-ერთი იმ მეცნიერთაგანი, ვინც ენტონი ფაუჩისთან კამათობდა ვირუსის წარმომავლობის შესახებ, დაავადებათა კონტროლის და პროფილაქტიკის ცენტრის მაშინდელი ხემძღვანელი რობერტ რედფილდი იყო. ”მე კვლავ მჯერა, რომ ამ პათოგენის ყველაზე შესაძლო ეტიოლოგია უჰანის ლაბორატორიიდან გაჟონვაა. ეს ნორმალურია, მეცნიერება საბოლოოდ გაერკვევა ამაში’‘ – განაცხადა რედფილდმა.

მაგრამ ის იძულებული გახდა თანამდებობა დაეტოვებინა. სამეცნიერო სამყარომ საკუთარი ავტორიტეტის მეშვეობით საწინააღმდეგო აზრზე მყოფები ყველანაირად გაანადგურა. წერილში, რომელიც წამყვან სამედიცინო ჟურნალ The Lancet-ში გამოქვეყნდა და 27 წამყვანი მეცნიერი აწერდა ხელს, ნათქვამი იყო რომ: ”აზრი იმის შესახებ, რომ ვირუსმა შესაძლოა ლაბორატორიიდან გამოჟონა, მხოლოდ ”ბნელეთის მოციქულებმა” შეიძლება გაავრცელონ. ხელმოწერების შეგროვებით ცნობილი ბრიტანელი ვირუსოლოგი პიტერ დასზაკი იყო დაკავებული.”

”ელექტრონული წერილებიდან ჩანს, რომ პიტერ დასზაკი დეტალური არჩევდა The Lancet-ის წერილის ხელმოწერებს, რათა მისი მადისკვალიფიცირებელი ინტერესთა კონფლიქტი საიდუმლოდ დარჩენილიყო. რაღაც მომენტში დასზაკმა ერთ მეცნიერს, რალფ ბერიკს, რომელიც ჩინეთში მუშაობდა ახალი ფუნქციების მისაღებად სთხოვა არ მოეწერა ხელი წერილისთვის.” – იტყობინება ამერიკული მედია.

ჰიპოთეზა ვირუსის გაჟონვის შესახებ უჰანის ლაბორატორიიდან

კვლევებზე დახარჯული 39 მლნ ამერიკული $, რაც უჰანის ლაბოტარორიაში ტარდებოდა, გამოყოფილი იყო პენტაგონის მიერ, ხოლო ამ ყველაფრის კურირებით არასამთავრობო ორგანიზაცია EcoHealth Alliance იყო დაკავებული (ამ ორგანიზაციის ხელძღვანელი იყო ზემოთხსენებული პიტერ დასზაკი). 2020 წლის აპრილში რესპუბლიკელმა კონგრესმენებმა შეადგინეს 34 კითხვა, რაზეც დასზაკს პასუხი არ გაუცია. ტრამპისთვის, როგორც ყოველთვის ყველაფერი ცხადი იყო და ჩინელებს ადანაშაულებდა. პანდემიის კომპენსირების სახით ის ჩინელებს 10 ტრლნ. $-ს სთხოვდა საკუთარი სოციალური ქსელით.

2020 წლის იანვარში ფაუჩისადმი მიწერილ ელექტრონულ წერილში, ერთ-ერთი უმსხვილესი ბიოსამედიცინო კვლევითი ცენტრის დირექტორი ვარაუდობს, რომ ვირუსის «უჩვეულო მასახასიათებლები» შესაძლოა მის ხელოვნურობაზე (“engineered”) მიუთითებდეს, რაზეც ფაუჩიმ მას უპასუხა, რომ ტელეფონით დაუკავშირდებოდა.

2020 წლის აპრილში ჯანდაცვის ეროვნული ინსტიტუტის დირექტორი, ფრენსის კოლინსის მიერ მოწერილმა წერილმა ფაუჩის უბიძგა იმ დასკვნის გამოტანა, რომ ”შეთქმულება პოპულარობას იკრებს”

მიმდინარე წლის მაისში ენტონი ფაუჩიმ თვითონ განაცხადა, რომ არაა დარწმუნებული იმის თაობაზე ვირუსი ბუნებრივად გაჩნდა თუ არა და მხარდაჭერა გამოუცხადა გამოძიებას.

ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც ფაუჩის ელექტრონული წერილების გამოქვეყნებას მოყვა ისაა, რომ განახლდა დისკუსია ვირუსის ხელოვნურ წარმომავლობაზე და უჰანის ლაბორატორიიდან გაჟონვის შესახებ, რასაც ცოტა ხნის წინ ისე უარყოფდნენ, თითქოს ეს წმინდა წყლის შეთქმულების თეორია ყოფილიყოს.

ჯო ბაიდენმა განაცხადა, რომ სადაზვერვო ორგანიზაციებს მისცა ბრძანება, რათა ვირუსის წარმომავლობის შესახებ გააკეთეთონ მოხსენება 90 დღის განმავლობაში. ამის შემდგომ მალევე გაირკვა კიდევ ერთი სიახლე: Facebook ამიერიდან აღარ წაშლის იმ შეტყობინებებს/პუბლიკაციებს, სადაც Covid-19-ის ხელოვნურ წარმომავლობაზეა საუბარი.

ნიღბების ეფექტურობის შესახებ

2020 წლის 5 თებერვალს სილვია ბერუელისთვის მიწერილ წერილში ფაუჩი ამბობს, რომ ნიღბები არ იცავს ადამიანებს ვირუსისგან, რაც წინააღმდეგობაში მოდის მის შემდგომ დირექტივებთან.

აღსანიშნავია ის გარემოებაც, რომ 2020 წლის დასაწყისში არ იყო სამეცნიერო კვლევები თუ ნაშრომები ნიღბების ეფექტურობის შესახებ. იმავე წლის გაზაფხულში რამდენიმე სამეცნიერო ნაშრომი გამოქვეყნდა, სადაც აღნიშნულია ნიღბების ეფექტურობა – ამბობს ტეხასის უნივერსიტეტის ბიოლოგიის კათედრის გამგე, ბენჟამინ ნოიმანი.

«ჩვეულებრივი ნიღაბი, რასაც თქვენ აფთიაქში ყიდულობთ, რეალურად ვირუსისგან დაცვისთვის არაეფექტურია, რომელიც საკმარისად მცირეა, რომ იმისთვის რომ ნიღბის მასალაში გაძვრეს.” – აღნიშნავს ფაუჩი. მან დაამატა, რომ ნიღაბს ძალუძს დიდი ზომის ნერწყვის შეჩერება, თუ ვინმე აცემინებს ან ახველებს.

”თუმცა ნიღბებს შეუძლია COVID-19-ის გავრცილების შემცირებაში დახმრება ინფიცირებული ადამიანისთვის – უთხრა ფაუჩიმ ბერუელს და დაამატა, რომ რადგანაც ის არ იყო ინფიცირებული, მისთვის ნიღბის ტარება უსარგებლო იყო. ” ”მე არ გირჩევთ თქვენ ნიღბის ტარებას, მითუმეტეს რომ თქვენ იმ ადგილას აპირებთ წასვლას, სადაც რისკის დაბალი დონეა” – წერს ფაუჩი.

იმის მიუხედავად ფაუჩი ჯანმრთელი მოსახლეობისთვის ნიღბის ტარების უსარგებლობაზე საუბრობდა, ამ ელექტრონული წერილიდან 2 თვის შემდეგ ის ნიღბების ტარების დაჟინებული მოთხვონით მიმართავდა ყველას. უფრო მეტიც, 2021 წლის იანვარში მან ამერიკელებს 2 ნიღბის ტარება ურჩია, უფრო საიმედო დაცვისთვის.

2000-მდე ელექტრონული წერილი დღეში

აღსანიშნავია ისიც, რომ ფაუჩი უდიდეს მოთმინებას და დიპლომატიურობას ავლენდა საკუთარ პასუხებში ამერიკელი პოლიტიკოსების, ოფიციალური პირების, ცნობილი არტისტების და ჩვეულებრივი მოქაქლაქეების მიმართ. ელექტრონული წერილები ცხადყოფს იმ მძიმე ფიზიკურ და ემოციურ დატვირთვას, რაც მასზე მოდიოდა.

ტრამპის ადმინისტრაციას და ფაუჩის შორის საკმაოდ დაძაბული ურთიერთობა იყო. კეთდებოდა განცხადებება, რომ დონალდ ტრამპს მისი მოხსნაც კი სურდა, მაგრამ ამ უკანასკნელმა ეს ვერ ან არ შეძლო. ენტონი ფაუჩი აშშ-ის 6 სხვადასხვა პრეზიდენტთან მუშაობდა და მას უდიდესი ავტორიტეტი გააჩნია, როგორც აშშ-ში, ასევე მთელი მსოფლიოს მასშტაბით.

ერთ-ერთ წერილში ფაუჩი აღნიშნავდა: “კორონავირუსის გამო თეთრი სახლი და NHS მაიძულებს 24 საათის განმავლობაში ვიმუშავო, შაბათ-კვირის ჩათვლით. ბოლო 10 დღე განმავლობაში ჩემი მეუღლე 45 წუთის განმავლობაში მყავს ნანახი” – ამას ენტონი ფაუჩი თავის ძველ მეგობარს წერდა.

უილიამ კორტნი, აშშ-ს ყოფილი ელჩი საქართველოში და ყაზახეთში.

1991 წელს, სსრკ-ს დაშლის შემდეგ 15 ახალი დამოუკიდებელი სახელმწიფო სხვადასხვა გზით წავიდა. ზოგიერთმა ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ პროგრესს მიაღწია, ზოგის საქმეები ძალიან ცუდად მიდის, ზოგში კი ვითარება არაერთგვაროვანია.

მათ ყველას დასავლეთი განვითარებაში და მსოფლიო ეკონომიკასთან ინტეგრირებაში ეხმარებოდა, წარმატებებმა დაგვანახა, რომ ეს სრულიად შესაძლებელია. ამიტომაც დასავლეთს რეფორმების ხელშეწყობა ყველაზე ცალმხრივად განვითარებული ქვეყნებშიც კი შეუძლია.

რატომ აღმოჩნდა 15 ქვეყნის გზა ესოდენ განსხვავებული? ამის რამდენიმე მიზეზი არსებობს. ბალტიისპირეთის ქვეყნები 1940 წლამდე დამოუკიდებლები იყვნენ და მათ თვითორგანიზების ტრადიციები გააჩნდათ. კომუნისტური წყობის გრძელვადიანი შედეგები განვითარებას აფერხებენ. ცენტრალური აზია სსრკ-ს დაშლის პერიოდშიც საკმაოდ ჩამორჩენილი იყო. ნავთობდილარები სიმდიდრეს უზრუნველყოფენ. ევროპასთან ახლოს მყოფმა ქვეყნებმა მეტ წარმატებას მიაღწია.

ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკების შესახებ საკმაოდ დეტალური ინფორმაციის მიღება საერთაშორისო რეიტინგებიდანაა შესაძლებელი.

საუკეთესო შედეგები ბალტიისპირეთის ქვეყნებს აქვთ – ესტონეთს, ლიტვას და ლატვიას. მათ სწრაფი და ეფექტური რეფორმები ეკონომიკაში, პოლიტიკაში და სოციალურ სფეროში გაატარეს. ამან ისინი საბოლოო ჯამში ევროკავშირამდე მიიყვანა.

ყველაზე წარუმატებლები ტაჯიკეთი, თურქმენეთი და უზბეკეთი არიან – ისინი ყველაზე ნაკლებად დემოკრატიულები და ყველაზე მეტად კორუმპირებულები არიან. ყირგიზეთში მეტი პოლიტიკური თავისუფლებებია, ხოლო უზბეკეთში დაწყებული რეფორმები გარკვეულ პერსპექტივებს ხსნის.

ყველაზე არათანაბარი განვითარება შუაში მყოფ ქვეყნებს  საქართველოს, უკრაინას, სომხეთს და მოლდოვას ახასიათებს. იქ მეტი დემოკრატიული თავისუფლებებია, თუმცა, მათი მშპ ბალტიის ქვეყნების მაჩვენებლის მესამედია.

უკეთესი მართვის და მეტი თავისუფლების კონვერტირებას ეკონომიკურ ზრდაში ისინი ჯერ ვერ ახერხებენ.

ყაზახეთი და რუსეთი საშუალო შემოსავლიანი ქვეყნების სიაში შედიან, ხოლო აზერბაიჯანს და თურქმენეთს არაკონკურენტუნარიანი ეკონომიკის გამო მხოლოდ ნავთობისა და გაზის ვაჭრობით მიღებული შემოსავლით დაკმაყოფილება უწევთ.

ბელარუსის მაჩვენებლები ცალმხრივია იმ კუთხით, რომ ეს ერთ-ერთი ყველაზე არათავისუფალი სახელმწიფოა ყოფილ სსრკ-ში,  თუმცა მას კარგი შედეგები აქვს ეკონომიკურ ზრდაში, ადამიანურ კაპიტალში და კორუფციასთან ბრძოლაში.

პოსტსაბჭოთა სივრცეში დასავლეთის პოლიტიკური და სამხედრო ძალისხმევა ძირითად რუსეთისკენ და უკრაინისკენაა მიმართული, მაგრამ განვითარების მხრივ დასავლეთი მეტ შედეგებს მიიღებს, თუ ყურადღებას განვითარებად ქვეყნებს მიაქცევს, განსაკუთრებით იმათ, ვინც რეფორმებს ახორციელებს.

პირველ რიგის მიზნებია ბელარუსში და ყაზახეთში პოლიტიკური თავისუფლებების გაძლიერება, ეკონომიკური რეფორმები უკრაინაში და ყირგიზეთში, კანონის უზენაესობა საქართველოსა და უკრაინაში.

პოსტსაბჭოთა ქვეყნებისთვის განვითარება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან საკითხად რჩება. ამერიკის და ევროპის ხელშეწყობით ისინი ცხოვრების დონის გაზრდას და სოციალური პირობების გაუმჯობესებას შეძლებენ, დასავლეთისთვის კი მომგებიანი მათი სტაბილურობა, უსაფრთხოება და ახალი საინვესტიციო შესაძლებლობები იქნება.

წყარო: nationalinterest.org

თანამედროვეობის გმირი

2020 წლის 4 იანვარს ლონდონის სასამართლომ უარი განაცხადა ჯულიან ასანჟის ექსტრადირებაზე აშშ-ში, სადაც მას 175 წლით თავისუფლების აღკვეთა ემუქრება.

აშშ დიდი ბრიტანეთისგან 49 წლის ავსტრალიელის ექსტრადირებას ითხოვს. ამის საბაბად ოფიციალური ვაშინგტონი იმას ასახელბს, რომ ასანჟი ამერიკელ სამხედრო მოსამსახურეს ბრედლი მენინგს (შემდგომში მან სქესი შეიცვალა და ჩელსი მენინგი გახდა) დაეხმარა საიდუმლო მასალების წვდომის მიღებაში, რაც ერაყში და ავღანეთში აშშ-ის სამხედრო ოპერაციებს ეხებოდა. WikiLeaks-ზე აღნიშნული მასალების გამოქვეყნების შემდეგ საზოგადოებისთვის ამერიკელების მიერ ჩადენილ დანაშაულებზე გახდა ცნობილი ახლო აღმოსავლეთში.

ჯულიან ასანჟმა WikiLeaks 2006 წელს შექმნა, მაგრამ პლატფორმამ სერიოზულ წარამატებას 4 წლის შემდეგ მიაღწია. 2010 წლის აპრილში WikiLeaks-მა გამოაქვეყნა ვიდეო ”თანმხლები მკვლელობა” (Collateral Murder), სადაც აღბეჭდილია აშშ-ის არმიის 2 ვერტმფრენის თავდასხმის შედეგად როგორ დაიღუპა ბაღდადის მშვიდობიანი მოსახლეობა.

ამ ბმულზე გადასვლით შეგიძლია იხილოთ 2010 წელს WikiLeaks-ზე გამოქვეყნებული ვიდეო, სადაც ამერიკელების დანაშაულია ასახული.

ჯულიან ასანჟმა 2012 წლიდან თავი ლონდონში განთავსებულ ეკვადორის საელჩოს შეაფარა, რადგანაც ევროპული ორდერით დაკავების რეალური საფრთხის წინაშე აღმოჩნდა, შვედეთში მის წინააღმდეგ აღძრული გაუპატიურების საქმის საფუძველზე. ასანჟის სიტყვების თანახმად ეს საქმე იყო მის წინააღმდეგ პოლიტიკური დევნის ნიმუში. ასანჟის მოსაზრებას ამყარებს ის ფაქტი, რომ შვედეთის პროკურატურამ არასკმარისი მტკიცებულებების გამო ეს საქმე 2019 წელს დახურა.

მაგრამ 2012 წელს WikiLeaks-ის დამფუძნებელი მიიჩნევდა, რომ შვედეთი მის ექსტრადირებას მოახდენდა აშშ-ში, სადაც მისი გასამართლება სურთ ასობით ათასობით საიდუმლო სამხედრო დოკუმენტების პუბლიკაციის გამო აშშ-ის ოპერაციებზე ერაყსა და ავღანეთში.

2012 წლიდან ჯულიან ასანჟი 7 წლის განმავლობაში ეკვადორის საელჩოში ცხოვრობდა. ეს 7 წელი მან 20 კვადრატულ მეტრში გაატარა. ინტერიერის მთავარი ნივთები სარბენი ბილიკი და ულტრაიისფერი სანათი იყო, რაც მზის სხივებს უცვლიდა. ასანჟს ამ ხნის განმავლობაში ყავდა ასევე კატა. სიმბოლურია, რომ დასავლეთის მიერ დევნილი ასანჟი თავს ლათინური ამერიკის ერთ-ერთი მცირე ქვეყნის საელჩოში აფარებდა. როგორც მოგეხსნებათ სხვადასხვა ქვეყნენის საელჩოები, მიიჩნევა ამავე ქვეყნების ტერიტორიად და მათ ფარგლებში ვრცელდება იმ ქვეყნის იურისდიქცია, რომელ ქვეყანასაც წარმოადგენს.

თუმცა 2019 წელს ბრიტანეთის პოლიციამ ასანჟი ეკვადორის საელჩოში დააპატიმრა. პოლიციელებმა წარმოადგინეს ორდერი, რომელიც 2012 წელს იყო გაცემული სასამართლო სხდომაზე არგამოცხადების გამო. სამხრეთ ამერიკულმა სახელმწიფომ WikiLeaks-ის დამაარსებელს თავშესაფარი ჩამოართვა საერთაშორისო კონვენციების დარღვევის საბაბით.

ბრიტანელებმა ასანჟი ლონდონის მახლობლად არსებულ ბელმარშის საპყრობილეში მოათავსეს, სადაც განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულისთვის იხდიან სასჯელს. 2020 წელს მსოფლიოს წამყვანმა სამედიცინო ჟურნალმა The Lancet-მა გამოთქვა შეშფოთება ჯულიან ასანჟის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო. როგორც 8 სხვადასხვა ქვეყნის 60-მდე ექიმი იტყობინებოდა, ავსტრალიელი ვერ იღებს საჭირო სამედიცინო მომსახურებას და ასევე ფსიქოლოგიური წამების მსხვერპლია. მათ დიდი ბრიტანეთის შინაგარ საქმეთა მინისტრს, პრიტი პატელს მიმართეს აღნიშნული თხოვნით.

ასანჟის თანამებრძოლი და WikiLeaks-ის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი წყარო და ინფორმატორი, ბაღდადთან მომსახურე უფროსი ეფრეიტორი ბრედლი მენინგი იყო. მან სამხედრო კომპიუტერებიდან 700 000-მდე კონფიდენციალური დოკუმენტი ატვირთა, სადაც იდენტიფიცირებულია აშშ-ის სამხედრო დანაშაულები ერაყში და ავღანეთში.

ამერიკელებმა ის 2010 წელს დააპატიმრეს, ხოლო 2013 წლის აგვისტოში 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს. ციხეში ყოფნისას ბრედლი მენინგმა სქესი შეიცვალა. 2017 წელს ის პრეზიდენტმა ბარაკმ ობამამ შეიწყალა. 2019 წელს ჩელსი კვლავ დააპატიმრეს WikiLeaks-ზე გამოძიებაში მონაწილეობაზე უარის გამო. 2020 წლის მარტში ჩელსი მენინგმა საგამოძიებო იზოლატორში თვითმკვლელობა სცადა.

WikiLeaks-ის მასალები

Wikileaks-ის წყალობით ბევრი მნიშვნელოვანი საიდუმლო გამოაშკარავდა, ფარულად დაგეგმილ პოლიტიკურ ფარსებს ფარდა აეხადა, ფართო მასებმა შეიტყვას ის დეტალები, რამაც მათ აშშ-ის რეალური სახე დაანახა. აი რამდენიმე მათგანი:

2008 წლიდან WikiLeaks-მა ათასობით ფაილი გამოაქვეყნა გუანტანამოს ციხეში პატიმრების წამების და არაადამიანური მოპყრობის შესახებ, სადაც ამერიკელი ოფიციალური პირები პირდაპირ იყვნენ ჩართულნი. გუანტანამოს ციხე 2002 წელს ჯორჯ ბუშ უმცროსის პრეზიდენტობისას გაიხსნა. ამ სკანდალმა მნიშვნელოვნად შეარყია აშშ-ის იმიჯი საერთაშორისო არენაზე.

”ავღანეთის ომის დღიურები’‘ და ”ერაყის დოსიე” ფართო საზოგადოებისთვის შოკისმომგვრელი იყო, რადგანაც ამერიკული იმპერიალიზმი გამოაშკარავა, რასაც სახელმწიფო დეპარტამენტის და პენტაგონის კარგად დაქოქილი პროპაგანდის მანქანა დიდი ხნის განმავლობაში გულდასმით მალავდა.

”ავღანეთის ომის დღიურები’‘ – ეს არის პოლიტიკური დოსიე, სადაც თავმოყრილია პენტაგონის საიდუმლო მასალები 2004-2009 წლებში მიმდინარე სამხედრო კამპანიის შესახებ, რაც WikiLeaks-მა 2010 წლის 26 ივლისს გამოაქვეყნა. ის 75 000 დოკუმენტისგან შედგება, რომელიც მოიცავს დეტალურ ინფორმაციას საომარი ოპერაციების წარმოების, ტერაქტების და სხვა მნიშვნელოვანი ფაქტების შესახებ.

”ერაყის დოსიე” – ეს 391 832 დოკუმენტის საერთო სახელია, რაც WikiLeaks-ის მიერ 2010 წლის 22 ოქტომბერს იქნა გამოქვეყნებული. ამ დოკუმენტებში ასახულია ერაყში ომის წარმოების და ამერიკული ჯარების მიერ მისი ოკუპაციის საიდუმლო ცნობები. აღნიშნული დოსიე ნათელს ჰფენს ბევრ გარემოებას, რასაც აშშ დიდი ხნის განმავლობაში მაქსიმალურად მალავდა.

2011 წელს Wikileaks-მა ამერიკელი ელჩების 250 000 საიდუმლო დოკუმენტი გამოაქვეყნა, რის შედეგადაც ამერიკული დიპლომატიის შიდა სამზარეულო საზოგადოებისთვის გახდა ხელმისაწვდომი. სწორედ მაშინ გახდა ცნობილი რომ აშშ-ის ეროვნული უსაფრთხოების სააგენტო (NSA) ჯაშუშობდა ბევრ ცნობილ პოლიტიკოსს, მათ შორის ანგელა მერკელს. WikiLeaks-ის ცნობით ამერიკის სადაზვერვო სამსახურები 2006-2012 წლების განმავლობაში ჯაშუშობდნენ საფრანგეთის პრეზიდენტ ფრანსუა ოლანდსა და მის ორ წინამორბედს.

2016 წელს, აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნების წინასაარჩევნ0 კამაპანიის დროს WikiLeaks-მა ჰილარი კლინტონთან დაკავშირებული 20 000-მდე ელექტრონი წერილი გამოაქვეყნა. ამ წერილებით ცნობილი გახდა, რომ ჰილარი ბევრ თანაპერტიელს გაურიგდა შიდაპრატიული კონკურენტის, ბერნი სანდერსის ჩამოსაშორებლად. აშშ-ის ხელისუფლება ჯულიან ასანჟს ელექტრონული სისტემების გატეხვას და ჰაკარეობაში ადანაშაულებდა, თუმცა როგორც ავსტრალიელმა მოგვიანებით ტვიტერში აღნიშნა: ”WikiLeaks-ის მიერ გამოქვეყნებული ათასობით ელექტრონული წერილი მათ მოიოვეს სახელწმიფო დეპარტამენტიდან ”ინფორმაციის თავისუფლების კანონის” საფუძველზე.

The 'thousands of Clinton emails' WikiLeaks published were not hacked but obtained from the U.S. State Department via the Freedom of Information Act ion 3 March 2016. https://t.co/RwcCuhokmN (the '2017' reference later in the document is a typo) #Papadopoulos pic.twitter.com/MEdrXY6uJz

— Defend Assange Campaign (@DefendAssange) October 30, 2017

ამ სკანდალმა ყველას დაანახა თუ რა კრიზისშია ჩაფლული დემოკრატიული პარტია და ის, რომ საპრეზიდენტო კანდიდატი სამართლიანი კონკურენციის წყალობით შერჩევის მაგივრად, გარიგებებით და წინასწარი შეთანხმებებით შეარჩიეს. დემოკრატიული პარტიის ეროვნული კომიტეტის თავჯდომარემ დები ვასერმან-შულცმა და სხვა გავლენიანმა პოლიტიკოსებმა ამ ამბის შემდეგ საკუთარი თანამდებობები დატოვეს.

დასავლეთის დისიდენტი

ბოლო 10 წლის განმავლობაში აშშ-ის მიერ ასანჟის წინააღმდეგ წარმოუდგენელი სისასტიკის და დევნის მომსწრენი გავხდით. ჯულიან ასანჟი არის თანამედროვე დასავლეთის ყველაზე ჩაგრული დისიდენტი, იმიტომ რომ ის პირდაპირ დაუპირისპირდა იმ ყალბ სისტემას, რასაც დასავლური პროპაგანდის მანქანა, საკუთარი მედია საშუალებებით, პოლიტიკოსებით, არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელით და ნატოს ინტერვნეციებით თავს ახვევს მთელ მსოფლიოს.

პარადოქსალურია, მაგრამ საბჭოთა დისიდენტები ქვეყნის დატოვების შემდეგ მაინც ახერხებდნენ თავისუფლების ნანატრი ჰაერის ჩასუნთქვას, იქნებოდა ეს ალექსანდრე სოლჟენიცინი, ვლადიმერ ბუკოვსკი თუ სხვები ქვეყნის დატოვების ან ქვეყნიდან გაძევების შემდეგ ისინი სრულფასოვანი ცხოვრებით ცხოვრობდნენ , მაგრამ ასანჟს გასაქცევიც არსად არ აქვს. აშშ-ის მეთაურობით მას ყველაზე გავლენიანი და ძლევამოსილი დასავლეთი დაუპირისპირდა იმის გამო, რომ მან ფართო მასებისთვის გამოამჟღავნა ის, რასაც კორპორატიული დასავლური მედია ასე გამალებით უმალავდა ყველას.

ჯულიან ასანჟი აშშ-ში სახელმწიფოს მტრად გამოაცხადეს და მის მკვლელობას მოუწოდებდნენ. როგორც სხვადასხვა გამოცემები იუწყებოდნენ, ამერიკელი ჯაშუშები მის მკვლელობასაც კი განიხილავდნენ და უბედური შემთხვევის ინსცენირების გეგმავდნენ.

WikiLeaks-ს უარი ეთქვა Amazon-ზე ჰოსტინგზე. Paypal-მა, Mastercard-მა и Visa-მ დაბლოკა WikiLeaks-ისთვის თანხის გადარიცხვის და მხარდამჭერების შემოწირულობბის დარიცხვის შესაძლებლობა. ამერიკელი პოლიტიკოსები WikiLeaks-ს ”ტერორისტულ ორგანიზაციად” მოიხსენიებენ. აშშ-ის ამჟამინდელი პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი 2010 წელს მას ”ტექნოლოგიურ ტერორისტად” მოიხსენიებდა.

უკვე რამდენიმე წელია მთელი მსოფლიოს მასშტაბით დაწყებულია მოძრაობა Free Assange (გაათავისუფლეთ ასანჟი). ჟურნალისტები, ექსპერტები, ინტელექტუალები სხვადასხვა კონტინენტებიდან მოითხოვენ ავსტრალიელის გათავისუფლებას.

სიმართლე არ შეიძლება იყოს დანაშაული, WikiLeaks-ს კი სიმართლის გავრცელების მეტი არაფერი არ გაუკეთებია.

დიდება ჩვენი დროის ნამდვილ გმირებს!

გამძლეობა ჯულიან ასანჟს ამ მძიმე ბრძოლაში!

ამერიკის წარმომადგენელთა პალატის (შემდეგში – პალატა) ქცევის კოდექსის ცვლილების შედეგად მოხდა შიდა მოხმარების ოფიციალურ ენაში გენდერზე ორიენტირებული ტერმინების ჩანაცვლება გენდერულად ნეიტრალურით.

პალატის სპიკერმა, კალიფორნიელმა დემოკრატმა ნენსი პელოსიმ და წესების კომიტეტის თავმჯდომარემ, დემოკრატმა მასაჩუსეტსიდან ჯემს მაკგოვერნმა წარადგინეს ეს ცვლილება პარასკევს. იგი არის წესებში „რევოლუციური“ ცვლილებების (ინგ. „sweeping” rule changes) პაკეტის ნაწილი, რომლის მიზანია 117-ე მოწვევის კონგრესში მრავალფეროვნების და ჩართულობის (ინგ. inclusiveness) წაქეზება.

ჰილის (ინგ. The Hill – რედ. ამერიკული საინფორმაციო-ანალიტიკური სააგენტო) თანახმად, პალატამ დაამტკიცა ეს ცვლილებები ორშაბათს 217-206 პარტიული ხმათა რაოდენობით.

ამ კანონით პალატაში არ იკრძალება გენდერული ენის (ინგ. gendered language) გამოყენება. მას უბრალოდ შეაქვს კონკრეტული ცვლილებები უშუალოდ პალატის წესებში გამოყენებულ ენაში.

ქვემოთ მოყვანილია ის ტერმინები, რომლებიც გამოიყენება პალატის წესებში და ექვემდებარებიან ცვლილებას:

• ტერმინი “seamen”-ი ჩანაცვლდება “seafarers”-ით (რედ. ქართულად ორივე ტერმინი ითარგმნება, როგორც „მეზღვაურები“; თუმცა ინგლისურში პირველ ტერმინს აქვს დაბოლოება “men”, რაც მრავლობით ფორმაში მამრზე მიუთითებს).
• ტერმინი “chairman”-ი ჩანაცვლდება “chair”-ით (რედ. ქართულად „თავმჯდომარე“, თუმცა პირველ ტერმინში დაბოლოება არის “man”; ქართული ანალოგია „კაცი“, რომელიც შეიძლება გულისხმობდეს, როგორც ზოგადად ადამიანს, ასევე მამრს).
• ტერმინები, რომლებიც მიუთითებენ ოჯახურ კავშირებზე, მაგალითად, დედა (Eng. mother), მამა (Eng. father), ქალიშვილი (Eng. daughter), ვაჟიშვილი (Eng. son), და (Eng. sister) და ძმა (Eng. brother) შეიცვლება სიტყვებით მშობელი (Eng. parent), ბავშვი (Eng. child) და ნეიტრალური სიტყვით, რომელიც მიუთითებს დაზე ან ძმაზე (Eng. sibling).
• სიტყვათშეთანხმება “submit his or her resignation” (ქართ. მის მიერ, მამრობითი ან მდედრობითი ნაცვალსახელის მითითებით, გადადგომის შესახებ განცხადების შეტანა) შეიცვლება სიტყვით “resign” (ქართ. გადადგომა ან გადადგე).
• სიტყვათშეთანხმებები “he or she serves” (ქართ. მამრობითი/მდედრობითი ნაცვალსახელი მსახურობს) და “he or she holds” (ქართ. მამრობითი/მდედრობითი ნაცვალსახელი უკავია თანამდებობა) ჩანაცვლდება ‘‘such Member, Delegate, or Resident Commissioner”-თ (ქართ. ამ წევრს, დელეგატს, წარმომადგენელს; ანუ, კვლავ იქნება ამოღებული რაიმე მითითება მამრობით/მდედრობით ნაცვალსახელზე).
• სიტყვები “himself” (ქართ. მას/მისთვის მამრობითი ფორმა) და “herself” (ქართ. მას/მისთვის მდედრობითი ფორმა) ჩანაცვლდება ტერმინით “themselves” (ქართ. მრავლობითი ფორმით – მათ, მათი, მათთვის).

პელოსის მიერ ცვლილებების პაკეტთან დაკავშირებულ განცხადებაში ვკითხულობთ:

„როგორც პალატის სპიკერი, მოხარული ვარ შევუერთდე თავმჯდომარე ჯიმ მაკგოვერნს და წარმოგიდგინოთ ეს მომავალზე ორიენტირებული ცვლილებების პაკეტი, რომელიც ასახავს პალატაში ისტორიულად მრავალფეროვანი დემოკრატიული უმრავლესობის ხედვების და ღირებულებების მთელ სპექტრს“.

ეს ცვლილებები დაემთხვა ლგბტქ (Eng. LGBTQ) თემიდან კანონმდებელთა რეკორდულ შესვლას კონგრესში.

ლგბტქ გამარჯვების ფონდის (Eng. LGBTQ Victory Fund) ინფორმაცით, დღეისთვის ამერიკის წარმომადგენელთა პალატაში თემის ისტორიულად უპრეცედენტო რაოდენობის წევრია; ეს არიან ადამიანები, რომლებიც ღიად საუბრობენ საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე და შეძლეს 2020 წელს არჩევნებში გამარჯვება. ფონდი, როგორც ორგანიზაცია, „ემსახურება ღიად ლგბტქ თემის წარმომადგენლების არჩევნებში გამარჯვებას, რომლებიც შემდგომში გააგრძელებენ ხელისუფლების ყველაზე დონეზე თანასწორობის დანერგვას“.

აგრეთვე, ვაშინგტონ პოსტის (Eng. The Washington Post – რედ. ამერიკული საინფორმაციო-ანალიტიკური სააგენტო) ანგარიშების თანახმად, ეს ცვლილებები კავშირშია გარე პროცესებთან, როდესაც ბოლო წლების განმავლობაში აქტივისტები და ლინგვისტები მთელი მსოფლიოს მასშტაბით აყალიბებენ ახალ ტერმინებს და ამასთანავე ახორციელებენ არსებული სიტყვების გადააზრებას გენდერულად ინკლუზიურ ენის ჩამოსაყალიბებლად.

რამდენიმე კანონმდებელმა რესპუბლიკური პარტიიდან გააკრიტიკა ეს ცვლილება. მათ შორის იყო რესპუბლიკელი კევინ მაკკარტი კალიფორნიიდან, რომელმაც მას „სისულელე“ უწოდა. ჰილის თანახმად, მან 2011-ში მხარი დაუჭირა ქორწინების დაცვის აქტს, რომელიც კრძალავდა ერთსქესიანთა ქორწინებას.

კელი ლეფლერმა, რომელიც იბრძვის დემოკრატი მამაო რაფაელ ვარნოკის წინააღმდეგ შტატ ჯორჯიაში ამერიკის სენატში ადგილისთვის, დაახასიათა ეს ცვლილება, როგორც „ულტრა-მემარცხენეების პრიორიტეტები“ და ამით საჯაროდ დაგმო იგი საკუთარი ტვიტერის ანგარიშის მეშვეობით.

თუმცა, ზოგიერთმა დემოკრატმა მათ საპასუხოდ მხარდამჭერი განცხადება გააკეთა.

ფოქს ნიუსის (Eng. Fox News – რედ. ამერიკული საკაბელო ტელევიზია) თანახმად, ნიუ იორკელმა რესპუბლიკელმა ჰაკიმ ჯეფრისმა განაცხადა: „ჩემი აზრით, პალატის მიერ გენდერულად ნეიტრალური ენის გამოყენების მცდელობა თანხმობაშია ამავე ინსტიტუტში არსებულ საუკეთესო ტრადიციასთან დახვეწილი გზით ასახოს ამერიკელი ერის აღმაფრთოვანებელი მრავალფეროვნება“.

მაკგოვერნმა კი განუცხადა აქსიოს-ს (Eng. Axios – რედ. ამერიკული საინფორმაციო სააგენტო), რომ „სასაცილოა, როდესაც მსოფლიო პანდემიის ჟამს ზოგიერთი ულტრა მემარჯვენე მზად არის ამის გამო იჩხუბოს“.

„მხოლოდ კონგრესში შეიძლება მკაფიოდ გამოთქმული მოსაზრება გახდეს სკანდალური“ – დასძინა მან სააგენტოსთან – „ჩვენ ვახალისებთ ჩართულობას, ვართ ეფექტურები და ზუსტები“.

აქსიოს-ს თანახმად, წესებში შეტანილი ცვლილებები „შეავსებს ეთიკურ ნორმებში შესაძლო არსებულ ნაკლოვანებებს“ და „მკაფიოს გახდის იმას, რომ გენდერული მისაკუთრების თუ ორიენტაციის მიუხედავად ყველა ექვემდებარება ეთიკურ რეგულაციებს“.

გენდერულად ნეიტრალური ენის დანერგვის გარდა პაკეტს შემოაქვს დამატებითი დაცვითი მექანიზმები მამხილებლისთვის (Eng. whistleblower), უხსნის პრივილეგიებს იმ ყოფილ კანონმდებლებს, რომლებიც „მხილებულ იქნენ პალატაში მათ საქმიანობასთან ან არჩევნებთან დაკავშირებულ დანაშაულში“; და ბოლოს, საბოლოოდ აყალიბებს მრავალფეროვნებისა და ჩართულობის ოფისს. პელოსის განცხადებით, „პარტიასა და კონგრესში თვეების განმავლობაში ჩატარებული კონსულტაციების შედეგად, ჩვენ გამოვიმუშავეთ წესების პაკეტი, რომელიც ყველა ამერიკელის თვალში გადის სახალხო პალატას უფრო ანგარიშვალდებულს და პასუხისმგებლიანს“.

აშშ-ის ბოლო საპრეზიდენტო არჩევნები და ხმების დათვლის პროცესი, ფლორიდაში, ჩრდილოეთ კაროლინაში, ოჰაიოში და სხვა მნიშვნელოვან შტატებში არამარტო საარჩევნო რბოლის, არამედ იმ მდგომარეობის კვინტენსაციაც იყო, სადაც დღესდღეობით აშშ იმყოფება. წარმოუდგენლად დაძაბული წინაასარჩევნო კამპანია, ლიდერის არაერთგზის ცვლილება მინიმალური სხვაობის ფონზე – იმ ქვეყნის სახასიათო სიმბოლოა, რომელიც ორად გაიყო.

ვერმონტის გუბერნატორმა, რესპუბლიკელმა ფილ სკოტმა განაცხადა, რომ საკუთარი ხმა დემოკრატიული პარტიის კანდიდატს მისცა. ეს მან იმით ახსნა, რომ ტრამპს ”4 წელი ჰქონდა ქვეყნის გასაერთიანებლად, მაგრამ მას ეს არ გამოუვიდა”. მაგრამ პოლიტიკოსს სწამს, რომ ჯო ბაედენს ეს ძალუძს: ”მე მგონია ის შეძლებს ჩვენს გაერთიანებას’‘ – აღნიშნა მან.

ვერმონტის ხელმძღვანელმა საკუთარ ქვეყანას იგივე დიაგნოზი დაუსვა – განხეთქილება. აი რაც შეგვიძლია ვივარაუდოთ, ესაა ფილ სკოტის იმედების უშედეგობა არჩევნების საბოლოო რეზულტატის მიუხედავად.

ნიუ-იორკის მე-5 ავენიუს მაღაზიების ვიტრინებს ისეთი დამცავი აღჭურვილობა დაუყენეს, თითქოს მე-3 მსოფლიო ომი იწყება – გამვლელი იფიქრებს. არადა სუპერდემოკრატიული ნიუ-იორკის მე-5 ავენიუს ფეშენებელური მაღაზიების მფლობელებს ალბათ დარბევის და განუკითხაობის ეშინიათ, რაც არჩევნების დასრულების შემდეგ შეიძლება ვიხილოთ.

აბსურდულად ჟღერს, მაგრამ ბოლოდროინდელმა მოვლნებმა გააშიშვლა, რომ ქვეყანას, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში დემოკრატიის მაგალითი იყო, რეალურად საკმაოდ სავალალოდ აქვს საქმე შიდა, საზოგადოებრივ-პოლიტიკური კონსენსუსის ძიების კუთხით.

აშშ-ის მოქმედი პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი არჩევნებს გაყალბებულად მიიჩნევს. ის აღნიშნავს: “მან მოიგო მხოლოდ ფეიკ მედიის თვალში. მა არაფერს არ ვაღიარებ. ყველაფერი წინაა. ეს ფალსიფიცირებული არჩევნები იყო”

რაც დღესდღეობით აშშ-ში ხდება რამდენიმე ათეული წლის წინ სრულიად წარმოუდგენელი იყო. დემოკრატიის აკვანში დემოკრატიის აშკარა კრიზისი შეინიშნება, რასაც რა თქმა უნდა დანარჩენ მსოფლიოზეც ექნება მნიშვნელოვანი ზეგავლენა.

ყველაფერი მშვენივრად მუშაობდა, სანამ ამერიკული საზოგადოება უმრავლესობის ინტერესებით ხელმძღვანელობდა იმის შესახებ რა იყო სწორი და რა არასწორი. 100 წლის წინ ამერიკული ოცნება – ”შექმენი შენი თავი” [Make Yourself], რაც კაპიტალიზმს და ტრადიციულ ფასეულობებს ეყრდნობოდა, არამხოლოდ იმ დროს პრივილეგირებულ მოსახლეობას შთააგონებდა, არამედ დისკრიმინირებულ შავკანიან მოსახლეობასაც, არაფერი რომ ვთქვათ ოკეანის გაღმა მცხოვრებ მილიონობით ადამიანზე.

ძირძველი ამერიკული პრინციპებისგან თანდათანობითმა დაშორებამ ლიბერალიზმის მიმართულებით რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში მიმდინარეობდა – მედიური და პოლიტიკური მეინსტრიმის მიერ დახატული სურათის მიხედვით ეს ტრანსფორმაცია საკმაოდ გამართულად ხდებოდა. ყველაფერი ტრამპის შოკისმომგვრელმა გამარჯვებამ შეცვალა წინა საპრეზიდენტო არჩევნებზე, რომლის დროსაც ჩვენ დავინახეთ, რომ არანაირ ბუნებრივ ტრანსფრომაციას ადგილი არ ჰქონია: რეალურად აშშ-ში მომწიფდა ორი პრინციპულად განსხვავებული იდეოლოგიური პლატფორმის ჯახი.

აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები არ არის მხოლოდ ორი მოხუცი პოლიტიკოსის ბრძოლა ქვეყნის მთავარი პოლიტიკოსის თანამდებობაზე, ეს ასევე 2 რადიკალურად განსხვავებული იდეოლოგიური მოდელის ჭიდილია, ნაციონალ-სოციალიზმისა და ლიბერალური გლობალიზმისა. ეს დაპირისპირება იღებს სოციალური, ეკონომიკური, რასობრივი და გენდერული კონფლიქტის იერსახეს.

ყველაზე დიდი ირონია კი იმაში მდგომარეობს, რომ აშშ საკმაოდ ერთსულოვანი და შემჭიდროებული იყო საბჭოთა კავშირის არსებობისას და ცივი ომის მიმდინარეობისას. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, როგორც ცნობილი პოლიტოლოგი ფრენსის ფუკუიამა თავის გახმაურებულ სტატიაში ”ისტორიის დასასრული” წერდა ლიბერალური ტრიუმფის მომსწრენი გავხდით. ლიბერალური ტრიუმფი ასევე გულისხმობდა აშშ-ის აღზევებას, რადგანაც სწორედ ამერიკელები განსაზღვრავდნენ მსოფლიო წესრიგს ერთპიროვნულად. თუმცა როგორც განვლილმა ათწლეულებმა გვაჩვენა აშშ-მა ეს როლი არც თუ ისე დიდი წარმატებით მოირგო, რადგანაც მეორე სიმძიმის ცენტრის გამოცლამ, რის როლსაც საბჭოთა კავშირი ირგებდა, მსოფლიო წესრიგის ძალთა ბალანსი დაარღვია.

აშშ-ის დიდი გზის გავლა მოუწევს მსოფლიო ქვეყნების მაცხოვრებლებში ის ნდობა რომ დაიბრუნოს, რაც მას 90-იანი წლების დასაწყისში ჰქონდა. დღესდღეობით აშშ-ის მიმართ კეთილიგაწყობა ევროპული ქვეყნების მაცხოვრებლებს შორის რეკორდულად დაბალ დონეზეა – გერმანელების მხოლოდ 26% აფასებს პოზიტიურად აშშ-ის, ბელგიელების – 24%, ფრანგების 31% და ბრიტანელების 41%.

საუკუნე-ნახევრის წინამერიკელ საზოგადოებაში არსებული კონფლიქტი, რომლის მონაწილეებსაც ერთმანეთთან მოლაპარაკება არ სურდათ აშშ-ში სისხლიან სამოქალაქო დაპირისპირებაში გადაიზარდა. მიმდინარე პროცესების გააზრებისას ჩნდება ლოგიკური კითხვა – შეძლებენ თუ არა აშშ-ში დღესდღეობით მსგავსი სცენარისგან თავის დაღწევას?