დამოუკიდებელი საქართველოს ენერგეტიკა კარგი მაგალითია იმის გასაგებად თუ რატომ უნდა გვესმოდეს კაპიტალისტური იმპერიალიზმის რეალური მნიშვნელობა, გვესმოდეს რა გავლენას ახდენს იმპერიალისტური პოლიტიკა ჩვენს სახელმწიფოზე და ხალხის ცნობიერებაზე. განსაკუთრებით საინტერესო ამ მაგალითის შუქზე იმ ყალბი იდეოლოგიის წაკითხვაა, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში იწარმოება. აგვისტოს ომის შემდეგ თავად ომზე არანაკლებ საინტერესო ამბები დატრიალდა. 2009 წლის 12 იანვარს კავკასიის უდიდესი ენერგოსადგური „ენგურჰესი“, რომელიც იმ მომენტისთვის ჩვენი ენერგიის 40%-ს აწარმოებდა რუსულ სახელმწიფო კომპანია „ინტერ რაოს“ გადაეცა, კომპანია აფხაზეთისა და საქართველოს ელექტროენერგიით მომარაგებაზე გახდა პასუხისმგებელი.

„ინტერ რაო“ არ არის კერძო კომპანია, მისი აქციების 100% რუსული სახელმწიფოს საკუთრებაშია, იმ მომენტისთვის სხვა მაღალჩინოსნებთან ერთად რაოს სამეთვალყურეო საბჭოში რუსეთის ენერგეტიკის მინისტრის მოადგილე ვიაჩესლავ კრავჩენკოც შედიოდა. უკვე 2011 წელს ინტერ რაოს ხრამჰესი ერთი და ხრამჰესი ორიც გადაეცა, ანეკდოტს გავს, მაგრამ ობიექტების გაყიდვიდან შემოსული ფულით სახელმწიფომ ქუთაისის პარლამენტი ააშენა.

საბოლოოდ რუსულ სახელმწიფოსთან დაკავშირებული კომპანიები ქართული ენერგეტიკის მსხვილი წილის მფლობელები გახდნენ. რუსული კომპანიების საკუთრებაში მყოფი ობიექტების შესახებ გვიყვება კვლევა სათაურით „რუსული კაპიტალი ქართულ ბიზნესში“. რა გამოდის? რომ ემბარგოს, ქართველების დეპორტაციის, ომის, დაღუპული ჯარისკაცების და რიგითი მოქალაქეების, დევნილების მორიგი ტალღის მიღების, ოკუპაციის შესახებ კანონის, რუსული არხების აკრძალვის და ლიბერალური ინტელიგენციის მიერ კულტივირებული ანტირუსული ისტერიის მიუხედავად, ქართულმა სახელმწიფომ რუსული სახელმწიფოს სასარგებლოდ დათმო სტრატეგიული აქტივები, რომლებიდანაც ელექტროენერგიით მათ შორის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები ადამიანები მარაგდებიან. რას ნიშნავს ეს ყველაფერი იდეოლოგიურ დონეზე? მარტივ რამეს, ჩვენ ერთი იდეოლოგიური მატრიცის უნდა გვჯეროდეს, გატაცებულები უნდა ვიყოთ ანტისაოკუპაციო თეატრით, ეგზალტირებულები ვიქნევდეთ ხელებს და ვრადიკალიზდებოდეთ საკუთარი თანამოქალაქეების წინააღმდეგ, მაშინ როდესაც კაპიტალი და გლობალური ძალები ჩვენს ზურგს უკან წყვეტენ ჩვენს ბედს, გვძარცვავენ და გვასუსტებენ.

ინტერ რაოსთან გაფორმებული ხელშეკრულების გამოთხოვას სხვადასხვა დროს ცდილობდნენ გაზეთი რეზონანსი და ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, თუმცა ეს დოკუმენტი დღემდე საიდუმლოა, მისი მოპოვება ვერც სასამართლოს გზით მოხერხდა და ვერც მთავრობის ცვლილების შემდეგ. განსაკუთრებით საინტერესოა ამ გარიგებაში მეორე იმპერიული სახელმწიფოს ამერიკის ჩართულობაა, რა რეაქცია ქონდა „თავისუფალ“ ამერიკას, მისი ხელშეწყობით გაკეთდა ეს ამბავი თუ მის ზურგს უკან? რუსულ, ქართულ და ინგლისურ წყაროებში ძიების შემდეგ გარიგების შესახებ ინფორმაცია ვიკილიკსზე აღმოჩნდა. ვიკილიქსის საიტზე, რომელზეც ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტიდან გამოჟონილი დოკუმენტები არის თავმოყრილი, ჯულიან ასანჟი, რომელმაც ეს არქივი შექმნა, დღესდღეობით ინგლისის ციხეში იხდის სასჯელს.

2009 წლის 13 იანვარს, ინტერ რაოსა და ქართულ სახელმწიფოს შორის ხელშეკრულების გაფორმებიდან მეორე დღეს, ამერიკის ელჩი ჯონ ტეფტი ვრცელ რეპორტს აგზავნის სახელმწიფო დეპარტამენტში, სადაც ჩვენი საზოგადოებისთვის დღემდე უცნობი ხელშეკრულებისა და მოლაპარაკების დეტალებს, ასევე შესაძლო შედეგებს მიმოიხილავს. https://bit.ly/3DthIDU

ირკვევა რომ ქართული სტრატეგიული ობიექტების ბნელ, პუტინისტურ და „ბოლშევიკურ“ რუსეთზე გადაცემა არც ამერიკისთვის წარმოადგენს დიდ პრობლემას:

„საქართველოში ბევრი ადამიანი სვამს კითხვებს რუსი პარტნიორის სანდოობასთან დაკავშირებით ასეთ სტრატეგიულ აქტივსა და სექტორში, აგვისტოში რუსეთის მიერ საქართველოში შეჭრის გათვალისწინებით. რაოს ინტერესი ამ ინვესტიციაში უეჭველია დაფუძნებულია დიდი თურქული ბაზრის პოტენციალზე საქართველოს ზღურბლთან, ისევე როგორც მზარდ ელექტროენერგიის ბაზარზე თავად რუსეთში. რაოს ისევე როგორც საქართველოს, ელექტროენერგიის გაყიდვა ბევრად მაღალ ფასად თურქეთში შეუძლიათ, იმისათვის რომ ქვეყნის პიკური საზაფხულო მოთხოვნა დააკმაყოფილონ.“

ჯონ ტეფტი, აშშ-ის ყოფილი ელჩი საქართველოსა, უკრაინასა და რუსეთში

ასე მუშაობს კაპიტალისტური სისტემა და ის რასაც მარქსისტული თეორიაში კომპრადორულ მმართველობას უწოდებენ. ომიდან ოთხ თვეში, ლიბერალური მთავრობა საქართველოს უმსხვილესი ენერგორესურსს მართვაში გადასცემს საკანონმდებლო დონეზე ოკუპანტად გამოცხადებულ სახელმწიფოს, ამის შესახებ იცის რუსეთმა, იცის ამერიკამ, იცის ჩვენმა კომპრადორულმა მთავრობამ, მაგრამ არ იცის ქართველმა ხალხმა. რატომ ხდება ასე? პასუხი მარტივია – ერთი მხრივ ამერიკის ინტერესი განსხვავდება რუსეთის ინტერესისგან, სადღაც ჩვენი კომპრადორული მთავრობების ინტერესებიც განსხვავდება ამ ორივეს ინტერესებისგან, მაგრამ კლასობრივი წაკითხვის დონეზე მათი ინტერესები ხშირად იკვეთება. როდესაც საქმე ასეთ საკითხებს ეხება გლობალური ბურჟუაზიის ინტერესებშია მშვიდად მიყვეს პროცესს და საზოგადოებისგან დაფარულად აკეთებდეს საკუთარ საქმეს.

დასკვნა:

არ ეგზალტირდეთ იმპერიალისტური იდეოლოგიების გავლენით, გლობალური იმპერიები არ იომებენ ჩვენს გამო, მათ ურჩევნიათ რომ ყველა მათგანზე ვიყოთ დამოკიდებული, აშშ იდეოლოგიურ აპარატს და სახელმწიფოს აკონტროლებს, რუსეთი ენერგეტიკას, თურქეთი კიდევ რაღაცას, რაც უფრო მეტი ბერკეტი აქვთ ამ სახელმწიფოებს ჩვენს ქვეყანაზე მით უფრო უკეთესად ახერხებენ ჩვენს დაყოფას და კონტროლს, რაც უფრო მეტად ვართ მათი იდეოლოგიების გავლენის ქვეშ მით უფრო მარტივია ჩვენი ექსპლუატაცია. ჩვენ არ შეგვიძლია ამ ძალებისგან და გლობალური კაპიტალიზმისგან იზოლირებული საქართველოს წარმოდგენა, მაგრამ ფიქრობდე პროგრესზე ნიშნავს არ იყო ამ იდეოლოგიური ისტერიის გავლენის ქვეშ, ცდილობდე იდეოლოგიური ბურუსიდან გამორკვევას და ქართველი ხალხის სამოქმედო არეალის გაფართოვებას ჩვენი ქვეყნის ექსპლუატაციასთან ბრძოლაში.

© გიორგი ღვინჯილია

რუსული აგრესია საქართველოსთვის ბოლო რამდენიმე ათწლეულის უმთავრეს გამოწვევად გვევლინება და თითოეული მოქალაქისთვის საკმაოდ მტკივნეულია, რამეთუ ეს პირდაპირ კავშირშია ოკუპირებულ ტერიტორიებთან, ასობით ათას დევნილთან და უამრავ ადამიანურ ტრაგედიასთან. 

თვითონ დასავლეთში დღესდღეობით ერთის მხრივ რუსეთის მიერ საერთაშორისო დღის წესრიგის ტრანსფორმაცია და ერთპოლარული მსოფლიოს ბიპოლარულად გადაქცევის მცდელობა და მეორეს მხრივ ჩინეთის ეკონომიკური პროგრესი დიდ შეშფოთებას იწვევს. თუმცა დავანებოთ თავი გეოპოლიტიკას და გადავხედოთ იმას თუ რას ფიქრობს სხვადასხვა ქვეყნების მოსახლეობა აშშ-ის, რუსეთის და ჩინეთის როლზე მსოფლიოში მიმდინარე პროცესებზე.

მსხვილი დასავლური კვლევითი ორგანიზაციის (Pew Research Center) მიერ 38 სხვადასხვა ქვეყანაში ჩატარებული საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგად ირკვევა შემდეგი, რომ:

რესპოდენტების 39%-ის აზრით აშშ-ის გავლენა და ძალაუფლება მათი ქვეყნებისთვის სერიოზულ საფრთხეს წარმოადგენს, მაშინ როდესაც რუსეთის და ჩინეთის შემთხვევაში ეს მაჩვენებელი 31%-ს შეადგენს.

წინა კვლევებთან შედარებით მთელ მსოფლიოში ანტიამერიკული განწყობების მზარდი ტენდენცია შეინიშნება. (კვლევის ინგლისური ვერსია შეგიძლიათ ამ ბმულზე იხილოთ – https://pewrsr.ch/2TMsCBA)

2017 წლის იანვარში კიდევ ერთი ცნობილი ორგანიზაციის, Gallup-ის მიერ ჩატარებული საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგად ჩანს, რომ აშშ-ის გლობალური ლიდერობა 30%-მდეა შემცირებული. ამ მაჩვენებლით ჩინეთი ლიდერობს (31%) და მესამე ადგილზე რუსეთია 27%. 

აშშ-ის მიმართ კეთილგანწყობა მკვეთრად დაეცა, განსაკუთრებით მისი საკვანძო მოკავშირეების თვალში, როგორებიც არიან მექსიკა, კანადა და გერმანია. გასათვალისწინებელია, რომ ეს ტრამპის მიერ წამოწყებულ სავაჭრო ომამდე და ირანისთვის გამოცხადებულ ბლოკამდე იყო, რაც იმის ვარაუდის საფუძველს გვაძლევს, რომ აშშ-ის მიმართ მხადაჭერა კიდევ უფრო შემცირდებოდა.

აშშ-ისთვის უმნიშვნელოვანეს ფაქტორს თამაშობს იაპონიასთან და სამხრეთ კორეასთან თანამშრომლობა ჩრდილოეთ კორეიდან მომავალი შესაძლო საფრთხის და ჩინეთის ზრდის შესაჩერებლად. გასაკვირი არაა, რომ ამ ორივე ქვეყნის მოქალაქეები ჩინეთს უმთავრეს საფრთხედ მიიჩნევენ, მაგრამ პარადოქსალურია რომ აშშ-იც თითქმის იგივე ნიშნულზეა, ანუ იაპონიის და სამხრეთ კორეის მოსახლეობა აშშ-ის სახით მოიაზრებს არამხოლოდ სავაჭრო პარტნიორს, არამედ უმთავრეს საფრთხესაც.

აშშ უმთავრეს საფრთხედ მიაჩნიათ ასევე ნატოს წევრ ქვეყნებს და ევროკავშირის მთავარ მოთამაშეებს. გერმანელების 35%-ის აზრით ძირითად საფთხეს აშშ წარმოადგენს, ხოლო 33% მეორე უმთავრეს საფრთხედ რუსეთს მიიჩნევს.

დასკვნის სახით შეგვიძლია შეგვიძლია ერთი აფრიკული ანდაზა მოვიშველიოთ: ”თუ ნიანგს შენი მტრის შეჭმა სურს, არ დაიჯერო რომ ნიანგი შენი მეგობარია”.

არჩევნის თავისუფლება, როგორც ილუზია

ყოველდღიური მოხმარების პროდუქტების და სერვისების სწრაფმა ზრდამ, სასაუზმე ფაფებით დაწყებული კბილის პასტით დამთავრებული წარმოუდგენელი არჩევნის აღქმას გვიტოვებს. მაგალითად თქვენ თუ ელემენტარულად ბოთლის ჩვეულებრივი და მინერალური წყლის ყიდვას გადაწყვეტთ საკმაოდ დიდი არჩევანი გექნება ბიუჯეტური Deer Park-ით და Ozark-ით დაწყებული, საკმაოდ ძვირიანი Perrier-ით და S. Pellegrino-ითი დამთავრებული. მაგრამ რეალურად მსგავსი ფართო არჩევნის არსებობა ხელოვნურადაა ნაწარმოები კაპიტალიზმის მიერ. ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი ბრენდი ერთ კომპანიას ეკუთვნის, სახელად Nestle.

სამომხმარებლო ბაზარზე ფართო არჩევნის არსებობის შეგრძნების მიუეხედავად, რამდენიმე მსხვილი კომპანია ცნობილი ბრენდების აბსოლუტურ უმრავლესობას ფლობს და შესაბამისად ეს რამდენიმე კომპანია ეფექტურად აკონტროლებს იმ ყველაფერს, რასაც თქვენ მოიხმართ.

რამდენად კონტროლირებადია ”ილუზორული არჩევანი” მსხვილი ბიზნესის მიერ და როგორ ათვიცნობიერებს მოსახლეობა ტრანსნაციონალური კორპორაციების ინტერესს იმასთან დაკავშირებით, რასაც ყოველდღე ვყიდულობთ. ასე მაგალითად აშშ-ში ჩატარდა საზოგადოებრივი აზრის კვლევა, რათა დაედგინათ ამერიკელების ინფორმირებულობის დონე იმ ბრენდების მფლობელი კორპორაციების შესახებ, რასაც ისინი ხშირად მოიხმარენ. როგორც კვლევის შედეგად გაირკვა ამერიკელების უმრავლესობას წარმოდგენა არ აქვთ თუ რომელი კომპანიები არიან ცნობილი ბრენდები მესაკუთრეები. (კვლევის შედეგები შეგიძლიათ ამ ბმულზე იხილოთ – https://bit.ly/2VWlu2m)

სუპარმარკეტების უზარმაზარ თაროებზე გამოწყობილი უამრავი სხვადასხვა დასახელების პროდუქციის შემხედვარე ადამიანმა შეიძლება იფიქროს არჩევნის თავისუფლების ქონის შესახებ, თუმცა ეს რეალობას არ შეესაბამება. აი იმ უმსხვილესი კომპანიების ჩამონათვალი, რომლებიც ყოველდღიური მოხმარების ბრენდების უდიდეს ნაწილს ფლობენ:

Kellogg’s

დაარსებულია 1906 წელს 

2017 წლის ბრუნვა: $12.93 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: Cheez-It, Eggo, Famous Amos, Keebler, Town House

General Mills

დააერსებულია 1928 წელს

2017 წლის ბრუნვა: $15.62 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: Betty Crocker, Bisquick, Gold Medal, Cheerios, Chex

Kraft-Heinz Company

დაარსებულია 2015 (Kraft Foods Inc.-ის და Heinz-ის შერწმის შედეგად)

2017 წლის ბრუნვა: $18.22 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: Heinz Ketchup, Kraft Mac & Cheese, Lunchables, Maxwell

Mondelez International

დაარსებულია 2012 წელს (Kraft Foods Inc.-ის გამოცალკევების შედეგად)

2017 წლის ბრუნვა: $25.9 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: Cadbury, Chips Ahoy!, Nabisco, Oreo

MARS

დაარსებულია 1911 წელს

2017 წლის ბრუნვა: $35 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: M&Ms, Snickers, Dove, Uncle Ben’s

Coca-Cola

დაარსებულია 1892 წელს

2017 წლის ბრუნვა: $35.41 მლრდ.

ძირითადი ბრენდები: Coca-Cola, Minute Maid, Glaceau

Unilever

დაარსებულია 1929 წელს

2017 წლის ბრუნვა: $62.62 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: Ben & Jerry’s, Klondike, Popsicle, Degree, Vaseline

Procter & Gamble

დაარსებულია 1837 წელს

2017 წლის ბრუნვა: $65.06 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: Pampers, Tide, Downy, Charmin, Gillette, Crest

PepsiCo

დაარსებულია 1898 წელს

2017 წლის ბრუნვა: $65.53 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: Pepsi, Frito-Lay, Quaker, Tropicana

Johnson & Johnson

დაარსებულია 1886 წელს

2017 წლის ბრუნვა: $76.45 მლრდ. 

ძირითადი ბრენდები: Aveeno, Clean & Clear, Band-Aid, Tylenol

Nestle

დაარსებულია 1866 წელს

2017 წლის ბრუნვა: $89.79 მლრდ. ამერ. 

აღსანიშნავია რომ ამ კომპანიებიდან აბსოლუტური უმრავლესობა (10-დან 8) ამერიკული წარმოშობისაა, მხოლოდ 2 მათგანია ევროპული –  შვეიცარიული Nestle და ბრიტანული Unilever.

ზოგად ეკონომიკურ სიტუაციას, როდესაც ბაზარზე მრავალი მომხმარებლის მოთხოვნას რამდენიმე სუბიექტი აკმაყოფილებს ოლიგოპოლია ეწოდება. ოლიგოპოლიურ ბაზარზე შეღწევა გართულებულია, რაც წარმოშობს მონოპოლიური მოგების მიღების ობიექტურ საფუძველს. ლიბერალი ეკონომისტების წიგნების მიხედვით, რასაც უნივერსიტეტებში და ბიზნეს სკოლებში ასწავლიან გლობალიზაციას და თავისუფალ ვაჭრობას კონკურენციის ზრდამდე მივყავართ, თუმცა როგორც ვხედავთ რეალური სურათი რადიკალურად საწინააღმდეგოა.

საუკუნზე მეტი ხნის წინ თავის ცნობილი ნაშრომში ”იმპერიალიზმი,  როგორც  კაპიტალიზმის უმაღლესი სტადია” ვლადიმერ ლენინი აღნიშნავდა, რომ თავისუფალი კონკურენციის პრინციპიდან ამოიზარდა ოლოგოპოლია/მონოპოლია და მოიპოვა გავლენა მასზე, რომ თავისუფალი კონკურენციის პრინციპები უკვე ემორჩილებიან მონოპოლიებს,  რაც  წარმოშობს  წინაამღდეგობებს და და კონფლიქტებს მმართველ კლასებში. ოლოგოპოლია/მონოპოლია არის კაპიტალიზმის ტრანსფორმაცია უფრო მაღალ საფეხურზე, რაც ლენინის აზრით იმპერიალიზმად უნდა იქნეს მიჩნეული.

პატრის ლუმუმბა აფრიკული ანტიკოლონიზატორული მოძრაობის გამორჩეული წარმომადგენილი იყო. ის კონგოს დამოუკიდებლობისთვის მებრძოლი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი პოლიტიკოსი იყო. პატრის ლუმუმბა კონგოელი ხალხის ჩაგვრის და მისი ქვეყნიდან  ევროპელების მიერ რესურსების მითვისების წინააღმდეგ აქტიურად ილაშქრებდა, მაგრამ მას არ დასცალდა და სასტიკად იქნა მოკლული.

კონგოს მსოფლიოში ერთ-ერთი მოწინავე ადგილი ეკავა ალმასების და ძვირფასი ლითონების მოპოვების დარგში, ამიტომაც ევროპელ კაპიტალისტებს დიდი ინტერესი გააჩნდათ ამ ქვეყნის მიმართ, სწორედ ამიტომაც პატრის ლუმუმბა ლიკვიდირებულ იქნა.

პატრის ლუმუმბა კონგოელი მემარცხენე პოლიტიკური მოღვაწე, კონგოს პირველი პრემიერ-მინისტრი, აფრიკული კონტინენტის ევროპული იმპერიალიზმისგან გათავისუფლების მოძრაობის ერთ-ერთი სულისჩამდგმელი და ლიდერი გახლდათ.

ლუმუმბამ პოლიტიკური პარტია “კონგოს ნაციონალური მოძრაობა” დააარსა. მისი პოლიტიკური პროგრამა და მსოფლომხედველობა მემარცხენე სულისკვეთებით იყო გამსჭვალული; კერძოდ ის დასავლური მონოპოლიების შეზღუდვის მომხრე იყო საკუთარ ქვეყანაში და მათი დამატებითი დაბეგვრის მოსურნე. პატრის ლუმუმბა ქვეყანაში სოციალური და ეკონომიკური სამართლიანობის დამყარებას ცდილობდა.

მაგრამ მას პრემიერ-მინისტრის რანგში 2 თვეზე მეტი ხნით არ დასცალდა მოღვაწეობა. 1960 წელს კონგოს დამოუკიდებლობის მოპოვობის შემდეგ მალევე ქვეყანაში ბელგიური ჯარები შეიჭრნენ და ქვეყანაში სახელმწიფო გადატრიალება მოაწყვეს. ქვეყნის მაშინდელი პრეზიდენტი ჯოზეფ კასავუბუ დასავლეთის მიმართ საკმაოდ ლოიალურად განწყობილი პოლიტიკოსი გახლდათ. დასავლეთის მხარდაჭერით კასავუბუმ ლუმუმბა დააპატიმრა.

პატრის ლულუმბა 1961 წელს დაიღუპა ციხიდან გაქცევის შემდეგ. სხვადასხვვა ფაქტებით მტკიცდება რომ კონგოს ეროვნული გმირის მკვლელობის (ეროვნული გმირის წოდება ლულუმბას 1966 წელს მიანიჭეს) ერთ-ერთი მთავარი ინიციატორი და ავტორი დასავლური სპეცსამსახურები, კერძოდ კი ამერიკული ფედერალური სარეზრვო სააგენტო იყო (CIA).

ქვემოთ წაროდგენილ ბმულზე შეგიძლიათ იხილოთ გერმანელების და ფრანგების მიერ 2000 წ. გადაღებული დოკუმენტური ფილმი “პატრის ლულუმბას სიკვდილით დასჯა“, სადაც ნაჩვენებია თუ რატომ სურდათ დასავლურ ქვეყნებს ლუმუმბას მოშორება და ლიკვიდაცია.
http://bit.ly/2cJKlzP

დასავლეთისთვის არასასურველი პრემიერი

კონგოს ხელისუფლების რადიკალიზმი ძალიან ბევრის მიზნებს ეწინააღმდეგებოდა. ლუმუმბას ხელისუფლება ქვეყნის ბუნებრივ რესურსებზე რეალური კონტროლის მოპოვებას შეეცადა და ეკონომიკური დამოუკიდებლობის გზას დაადგა.

დაიგეგმა სახელმწიფო გეგმიური ეკონომიკის ჩამოყალიბება, მრეწველობასა და წარმოებაში სახელმწიფო სექტორის შექმნა, პირველი აუცილებლობის პროდუქტებზე ფიქსირებული ფასების დაწესება. აიკრძალა კაპიტალის გადინება საზღვარგარეთ. ლუმუმბა სახელმწიფოს და ეკლესიის გამიჯვნას უჭერდა მხარს  და სეკულალური სახელმწიფოს შექმნას ცდილობდა. საგარეო პოლიტიკის კურსი უკომპრომისო იყო, რაც მთლიანად აფრიკული კონტინენტის გათავსიუფლებას გულისხმობდა კოლონიალიზმისგან და რასიზმისგან. 

ლუმუმბას კურსს ბევრი მოწინააღმდე ჰყავდა – მის წინააღმდეგ გამოვიდა პრეზიდენტი კასავუბუ და ქვეყნის ყველაზე მდიდარ პროვინციაში კატანგაში შეაირაღებული ამბოხიც დაიწყო. ეს ბეგლიელბსაც არ გამორჩენიათ და წესრიგის აღდგენის საბაბით თავის ყოფილ კოლონიაში ჯარი შეიყვანა.  პრემიერ-მინისტრ ლუმუმბას დახმარებისთვის გაეროს მიმართა, მაგრამ ბელგიელმა სამხედროებმა მის მოწინააღმდეგეებს დაუჭირეს მხარი და «ნაციონალური გათავისუფლების» ლიდერი დესტაბილიზაციაში დაადანაშაულეს.

ამის შემდეგ ლუმუმბამ საბჭოთა კავშირს მიმართა დახმარებისთვის, მაგრამ უკვე დაგვიანებული იყო, რადგანაც ლუმუმბას მოწინააღდეგეები უკვე სიტუაციას აკონტროლებდნენ. უფრო მეტიც, აშშ-მ გავლენიან მემარცხენე პოლიტიკოსში ლუმუმბას სახით «აფრიკელი კასტროს»  საფრთხე იგრძნო და მისი მოშორება გადაწყვიტა.

1960 წელს პრეზიდენტმა კასავუბუმ თანამდებობიდან გაათავისუფლა ლუმუმბა და მას შინაპატიმრობა მიუსაჯა, იმის სანაცვლოდ რომ მის მომხრეებს აჯანყება შეეწყვიტათ. მაგრამ კატანგაში პრემიერ-მინისტრ ლუმუმბას მხადმაჭერების საპროტესტო გამოსვლები არ წყდებოდა, ხოლო თავად ის კი ციხეში რჩებოდა, იმის მიუხედავად რომ პარლამენტმა მის გათავისუფლებას დაუჭირა მხარი. ბელგიელების მიერ შემოყვანილი სამხედრო ძალა კი მშვიდობისმყოფელების კი არა, უფრო ოკუპანტების როლში გამოდიოდა.

1966 წელს პატრის ლუმუმბა კონგოს ეროვნულ გმირად გამოაცხადეს. 1975 წელს აშშ-ის სენატის კომისიის გამოძიების შედეგად, რომელიც ამერიკული სპეცსამსახურების საქმიანობას ეხებოდა ცნობილი გახდა ის მექანიზმი, რომლის მეშვეობითაც პატრის ლუმუმბა პოლიტიკური არენიდან მოიშორეს. ეს ამერიკული ”ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს” (CIA) აქტიური მონაწილეობით მოხდა.

პოლიტიკური მკვლელობა

ლუმუმბას მომხრეებმა ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილი აიღეს კონტროლქვეშ. 12 სექტემბერს მეამბოხეების მიერ ციხიდან გამოყვანილმა პრემიერ-მინისტრმა საკუთარ თანამოაზრეებთან მიღწევა და ბრძოლის გაგრძელება გადაწყვიტა. მაგრამ გზაზე ის პოლტიკურმა მოწინააღდეგმა ჩაიგდეს ხელში გაეროს ჩუმი თანხმობის ფონზე.

ლუმუმბას სიკვდილის დეტალები 40 წლის შემდეგ გახდა ცნობილი, მას შემდეგ რაც ბელგიის პარლამენტმა სპეციალური გამოძიება ჩაატარა. გამოძიების თანახმად ლუმუმბა მის დაუძინებელ მტერ, მუაზ ჩომბეს გადასცეს, რომელიც სეპარატისტების ლიდერი იყო. ლუმუმბას ადგილობრივი სეპარატისტები აწამებდნენ, მაგრამ მათ ხელმძღვანელობდნენ ბელგიელი ჯარისკაცები და ამერიკელი სპეცსამსახურების თანამშრომლები.

1961 წლის 17 იანვარს გრელვადიანი წამების შემდეგ ლუმუმბა და მისი მხარდამჭერები დახვრიტეს. მათი სხეულის ნაშთები მკვლელების მიერ იქნა განადგურებული.

ცნობილია რომ ლუმუმბას ლიკვდაციის გეგმა ამერიკულ სპესსამსახურებსაც გააჩნდათ, თან დამტკიცებული იყო პირადად პრეზიდენტ დუაიტ ეიზენჰაუერის მიერ. კონგოელი პოლიტიკოსის მკვლელობის მთავარი მოტივი მისი მემარცხენე მსოფლმეხდველობა და საბჭოთა კავშირთან თანამშრომლობის სურვილი იყო. დღესდღეობით არაერთი სხვადასხვა წყარო მოწმობს პირდაპირ კავშირს ამერიკულ CIA-ს და პატრის ლუმუმბას მკვლელობას შორის. 

ბელგიელმა ავტორმა, ლუდო დე ვიტემ გამოქავეყნა წიგნი – “ლუმუმბა – XX საუკუნის ყველაზე მნიშვნელოვანი მკვლელობა”, სადაც დოკუმენტურ მასალებზე დაყრდნობით საუბარია იმაზე თუ როგორ დაგეგმას აშშ-ის და ბელგიის მთავრობებმა ლუმუმბას ლიკვიდაციის გეგმა.

2002 წელს ბელგიამ ოფიციალურად აღიარა საკუთარი თანამონაწილეობა პატრის ლუმუმბას მკვლელობაში, მაგრამ შემდგომ გამოძიებაზე უარი განაცხადა.

გლობალიზაციის მომხრეები პირველ რიგში ამერიკელ ეკონომისტებსა და პოლიტოლოგებში ჰყავს, რომლებიც მის პროპაგანდას პიდაპირ რელიგიური მოწადინებით ეწევიან, როგორც ამის შესახებ სახელოვანმა თეოლოგმა ჰარვი კოქსმა აღნიშნა თავის სტატიაში “ბაზარი- როგორც ღმერთი.” შეერთებულ შტატებში თვით ბევრი, სხვა მხრივ საღად მოაზროვნე პოლიტიკური თუ ეკონომიკური ლიდერი გლობალიზაციის ამ მესიანისტური დაპირებების ხიბლის ქვეშ მოექცა. 

გლობალიზაციის დოქტრინა არის ლამაზად შეღებილი ფასადი, რომლის საშუალებითაც იგი თავის ამა თუ იმ მსხვერპლს მესამე მსოფლიოს ქვეყნებში ამშვიდებს და მისი ყურადღება გადააქვს სხვა თემებზე, სანამ მდიდარი ქვეყნები ღარიბ ქვეყნებს რესურსებისგან ფიტავენ და ისეთ მდგომარეობაში აყენებენ, რომ ვერასოდეს შეძლონ იმპერიული ძალებისადმი წინააღმდეგობის გაწევა.

ამავდროულად მან ახალი იმპერიალისტები უნდა დაარწმუნოს იმაში, რომ “განუვითარებელი” ქვეყნები თვითონვე არიან თავიანთ სიღარიბეში დამნაშავე კორუფციის, კლანურობის და საკუთარი შანსების გამოყენების უუნარობის გამო. მოსაზრება, რომ თითქოს ღია ბაზრები ყველას კეთილდღეობას ნიშნავს, აბსოლუტური სისულელეა – ბუნებრივია, არა ტრანსნაციონალური კორპორაციებისთვის, რომლებმაც იზრუნეს საამისოდ და ფლობენ ამ ბაზრებით მანიპულირების ძალასა და რესურსებს.

თვით ჯოზეფ სტიგლიცი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ეკონომიკის დარგში და თანამედროვეობის ერთ-ერთი ყველაზე ავტორიტეტული ეკონომისტი შემდეგ დასკვნამდე მივიდა:

ჯოზეფ სტიგლიცი

“დღესდღეობით ცნობილია, რომ საერთაშორისო სავაჭრო ხელშეკრულებები, რომელთა შესახებაც შეერთებული შტატები რამდენიმე წლის წინ ასე ამაყად საუბრობდნენ, მესამე მსოფლიოს ქვეყნების მიმართ მეტად არაკეთილსინდისიერი ნაბიჯი გამოდგა. გლობალისტების პრობლემა მათი ფუნდამენტალისტური საბაზრო იდეოლოგიაა, მათი რწმენა თავისუფალი, არარეგულირებადი ბაზრებისა, რწმენა, რომელიც არც თანამედროვე თეორიას და არც ისტორიულ გამოცდილებას არ ემყარება”

გლობალიზაციამ არცერთ შემთხვევაში, მესამე მსოფლიოს არცერთ ცალკე აღებულ ქვეყანაში არ გამოიწვია კეთილდღეობის ზრდა, ასევე არცერთ, დღეს არსებულ 24 მაღალგანვითარებულ კაპიტალისტურ ქვეყანათაგანს არ მიუღწევია იმ სიმაღლეებისთვის, რომელნიც დღეს უპყრიათ გლობალიზაციის დოქტრინის მიერ ნაქადაგები რეცეპტებით. გლობალიზაიას, ოსვალდო დე რივეროს ტერმინოლოგიით თუ ვიტყვით, არ აღმოუცენებია “NIC” – newly industrialized countries – ახლად ინდუსტრიული ქვეყნები, როგორებიცაა “აზიური ვეფხვები” და ა.შ. გლობალიზაციის პროდუქცია 130 “NVE” – non-viable economies – [სიცოცხლის უუნარო ეკონომიკები] ან, უფრო უარესი “UCE” – ungovernable chaotic entities – [უმართავი ქაოტური ერთეულები].

ჯერ კიდევ 1841 წელს აშშ-ში გერმანიიდან ემიგრირებული ეკონომიკის თეორიტიკოსი ფრიდრიხ ლისტი თავის ძირითად ნაშრომში “პოლიტიკური ეკონომიის ნაციონალური სისტემა” წერდა:

“ვინც მაღალ სიმაღლეებზე მწვერვალს მიაღწია, 1მათი საყვარელი და თან მოხერხებული ტრიუკია იმ კიბის გადაგდება, რომლის საშუალებითაც ისინი ამ სიმაღლეზე ავიდნენ, რათა სხვამ ვერავინ ვერ შეძლოს მათსავით ამოსვლა”.

ეკონომიკის შესახებ ანგლო-ამერიკული სწავლების დიდი ნაწილი და მთელი გლობალიზაციის თეორია მეტი არაფერია, თუ არა “კიბეების გადაგდების” შელამაზების მცდელობა.

თუკი ყოფილ საბჭოთა კავშირს არ გავითვალისწინებთ, უმნიშვნელოვანესი ინდუსტრიული ქვეყნები – დიდი ბრიტანეთი, აშშ, გერმანია, საფრანგეთი, შვედეთი, ბელგია, ნიდერლანდები, შვეიცარია, “აზიური ვეფხვები” (სამხრეთ კორეა, სინგაპური, ჰონ-კონგი, ტაივანი) – ყველა მათგანმა მეტნაკლებად ერთნაირი გზით და საშუალებით მიაღწია წარმატებას: ეკონომიკური პროტექციონიზმით. მათ საკუთარი ბაზრები მაღალი საბაჟო ტარიფებისა და კიდევ ბევრი “არასატარიფო” სავაჭრო დაბრკოლების შექმნის გზით გააძლიერეს. დიდმა ბრიტანეთმა თავისუფალი ვაჭრობა, მაგალითად, მხოლოდ 1840-იან წლებში დაუშვა, როდესაც თვითონ დიდი ხანი იყო მსოფლიოს წამყვანი ინდუსტრიული ქვეყანა. 1790-იდან 1940 წლამდე შეერთებული შტატები მსოფლიოში ბაჟებითა და სავაჭრო ბარიერებით ყველა უფრო კარგად დაცულ მაკროეკონომიკას წარმოადგენდა. ერთადერთი ქვეყანა, სადაც 1970-იან და 1980-იან წლებში არცერთი იაპონური ავტომანქანა არ მოძრაობდა, სამხრეთ კორეა იყო, რომელიც ამ პერიოდში საკუთარი საავტომობილო ინდუსტრიის ოგრანიზებას იწყებდა.

თითოეულმა ამ ოდესღაც “განვითარებადმა” ქვეყანამ სხვადასხვა მეთოდით მოიპოვა პროგრესული ტექნოლოგიები იმ ქვეყნებისგან, რომლებიც მათ განვითარებას უწყობდნენ ხელს, იკვლევდა და აანალიზებდა ამ ტექნოლოგიებს და შემდეგ მიზნობრივად დებდა ინვესტიციებს მათ გაუმჯობესებასა და განვითარებაში. სახელმწიფო იცავდა და მხარს უჭერდა წარნატებულ კომპანიებს, რომლებშიც ექსპორტიორობის პოტენციალს ხედავდა. იმისთვის რომ საკუთარი პროდუქციით ჩაენაცვლებინათ იმპორტული საქონელი ეს ქვეყნები მასობრივი სუბვენციებით, ხშირად ხარჯიანობის გათვალისწინების გარეშე, ეხმარებოდნენ არაკონკურენტულ ადგილობრივ საწარმოებს. 

მოკლედ რომ ითქვას, მსოფლიოში არსებული მცირერიცხოხვანი წარმატებული ეკონომიკები ზუსტად იმის საწინააღმდეგოს აკეთებდნენ, რაც მათ გლობალიზაციის გურუთა მიხედვით უნდა გაეკეთებინათ. ყველა იმ შემთხვევაში, როდესაც ამა თუ იმ სახელმწიფოს სხვა არჩევანი არ გაუკეთებია, გარდა გლობალიზაციის პრინციპების ცხოვრებაში გატარებისა – “თავისუფალი ვაჭრობის” შემოღება, კომუნალური საწარმოების გაყიდვა, კაპიტალის გადაადგილებაზე კონტროლის მოხსნა, საკუთარი მეწარმეებისთვის პრივილეგიების გაუქმება და ა.შ. კატასტროფული შედეგები იქნა მიღებული.

1981 წლიდან აშშ ცდილობდა მესამე მსოფლიოს ქვეყნების სუვერენიტეტის შესუსტებას, რათა მათი დამოკიდებულება მაღალგანვითარებულ კაპიტალისტურ ქვეყნებზე უფრო გაძლიერებულიყო და მათი ერთ ძალად ორგანიზება და მდიდარი ქვეყნებისაგან სამართლიანი სავაჭრო პირობების შექმნის მოთხოვნა არ წამოყენებულიყო. ამ სტრატეგიის განხორციელების ბერკეტებად გამოყენებულ იქნენ მსოფლიო ბანკი და საერთაშორისო სავალურო ფონდი.

გასათვალისწინებელია, რომ სსფ და მსოფლიო ბანკი პრინციპში აშშ-ის ფინანსთა სამინისტროს მოადგილე ორგანიზაციებს წარმოადგენენ. ორივეს რეზიდენცია მდებაროებს ქალაქ ვაშინგტონის ჩრდილო-დასავლეთში მე-19 და “ეიჩ” ქუჩებზე და ორივე მათგანი ისეთ სისტემაზეა დაფუძნებული, რომ გადაწყვეტილებები აშშ ფინანსთა მინისტრის თანხმობის გარეშე ვერ მიიღება. 

ვაშინგტონში გამართული ანტიგლობალისტური აქციის მონაწილე საერთაშორისო სავალუტო ფონდს და მსოფლიო ბანკს ეკონომიკურ ტერორისტებად მოიხსენიებს

ადრეულ 1980-იან წლებში აშშ-მ სსფ-ს და მსოფლიო ბანკს მიანიჭეს “მესამე მსოფლიოს”ვალების პრობლემების გადაწყვეტის პრეროგატივა და, უბრალო სიტყვებით რომ ვთქვათ, თან ორი მითითება მისცეს მათ ამ გზაზე: პირველ რიგში იზრუნეთ იმისთვის, რომ მოვალე ქვეყნები თავიანთი ვალების გასტურმებას ნაწილობრივ მაინც მოემსახურებიან და ოფიციალურად გადახისუუნაროდ არ გამოაცხადებენ თავს, ამასთან, ამ ქვეყნებს იმდენი ფული გამოსძალეთ, რამდენიც შესაძლებელია. 

გაგრძელება იქნება…

Middle East Eye-ის ჟურნალისტებმა ინტერვიუ აიღეს ცნობილი ჰოლივუდელი რეჟისორისგან, ოლივერ სტოუნისგან, რომელმაც კრიტიკის ქარ-ცეცხლში გაატარა აშშ-ს საგარეო და საშინაო პოლიტიკა.

ოლივერ სტოუნმა უკვე მოასწრო ფილმის გადაღება კენედის მკვლელობაზე, ვიეტნამის ომზე და 11 სექტემბრის ტერაქტებზე. სტოუნის ბოლო ფილმებიდან ყველაზე დიდი ხმაური დოკუმენტურმა სერიალმა, სახელად (The Untold History of the United States) ”აშშ-ს უცნობი ისტორია”-მ გამოიწვია, სადაც ნაჩვენებია ალტერნატიული ვერსია აშშ-ს მიერ მეორე მსოფლიო ომის დასასრულის შემდეგ წარმოუებულ საგარეო პოლიტიკაზე.

როგორც ცნობილმა რეჟისორმა აღნიშნა, ამ ფილმზე მუშაობის დროს ის შოკირებული იყო ამერიკელების სისასტიკით, რაც მათ ახლო აღმოსავლეთში შეჭრის დროს გამოიჩინეს.

აღნიშნული სერიალის სრულად ყურება შეგიძლიათ შემდგომ  ბმულზე: https://bit.ly/3zUmS9T

როგორც ოსკარის სამგზის მფლობელმა განაცხადა, ვაშინგტონმა ახლო აღმოსავლეთს თვალი ჯერ კიდევ 30-იან წლებში დაადგა, ხოლო ექსპანსიონიზმის პიკი ჯორჯ ბუშ უმცროსის დროს დადგა, როდესაც მან ერაყში ფართომასშტაბიანი ომი დაიწყო.

საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ აშშ-ს არ დარჩა არცერთი პარტნიორი ახლო აღმოსავლეთში. ”ჩვენ მთელი რეგიონის დესტაბილიზაცია მოვახდინეთ და შევქმენით მართვადი ქაოსი. და ამ ყველაფრის შემდეგ ჩვენ გვყოფნის გამბედაობა, რომ კიდევ ”ისლამური სახელმწიფო” დავადანაშაულოთ’‘ – აცხადებს ინტერვიუში სტოუნი. სერიალის სცენარის წერაში ოლივერ სტოუნს ცნობილი ამერიკელი ისტორიკოსი პიტერ კუზნიკი მიეხმარა.

ენერგორესურსების მიმართ ვაშინგტონის სიხარბე გახდა მთავარი მიზეზი იმისა, რომ ამერიკელებმა ერთ-ერთ ყველაზე არაჰუმანურ და არადემოკრატიული მმართველობის მქონე საუდის არაბეთთან დაიწყეს თანამშრომლობა და 1953 წელს ირანში მოჰამედ მოსადეყის პროგრესული ხელისუფლება დაამხეს.

”ჩვენ ვქმნით განუკითხაობას, ხოლო შემდგომ სამხედრო ძალის გამოყენებაზე გადავდივართ. მაგრამ სამხედრო ძალით პრობლემები არ გვარდება” – ამბობს სტოუნი.

”იყო ამერიკელი ძალიან კომფორტულია, თავი შეიძლება უსაფრთხოდ იგრძნო. მაგრამ ამავდროულად მთელი მსოფლიო მტრულად არის განწყობილი აშშ-ს მოქალაქეების მიმართ და ეს არ არის შემთხვევითი” – დასძინა ოსკაროსნმა რეჟისორმა.

2016 წელს ოლივერ სტოუნის ახალი ფილმი გამოვიდა ედვარდ სოუდენზე, რომელიც წლის ერთ-ერთი ყველაზე ხმაურიანი ფილმი გამოდგა. ფილმის გადაღება საკმაოდ რთული აღმოჩნდა, რადგანაც ჰოლივუდის რამდენიმე სტუდიამ უარი თქვა ფილმის გადაღებაზე. ბოლოს სტოუნი იძულებული გახდა ფილმის უმეტესი ნაწილი აშშ-ს საზვრებს გარეთ გადაეღო. ფილმი დოკუმენტურ მასალებზეა დაფუძნებული.

• ამერიკული დაზვერვა თავის საქმიანობაში არაკანონიერ მეთოდებს იყენებს
• პრეზიდენტი ბარაკ ობამას ბრძანებით მთელი მსოფლიოს მასშტაბით ამერიკელები კიბერშეტევებს აწყობდნენ
• ანონის უხეში დარღვევით ამერიკული დაზვერვა ძალიან ბევრი ადამიანის (მათ შორის სახელმწიფოს ლიდერების) სატელეფონო საუბრებს უსმენდა მთელ მსოფლიოში

აღნიშნული ფილმი შეგიძლიათ იხილოთ ამ ბმულზე – http://net.adjara.com/Movie/main?id=13190

ინტერვიუს ორიგინალი – http://bit.ly/1P7wUGN