თანამედროვე დასავლურ ისტორიოგრაფიაში II მსოფლიო ომთან დაკავშირებული მოვლენების ”გადააზრება” და ხშირ შემთხვევაში გადაწერაც კი მიმდინარეობს. ამ პროცესში განსაკუთრებული ადგილი უკავია წითელი არმიის როლს. შეიმჩნევა წითელი არმიის განმათავისუფლებელი მისიის დაკნინების მცდელობები. ეს ტენდენცია შესამჩნევად იზრდება ყოფილი ”სოციალისტური ბანაკის” ქვეყნებში (უკრაინა, მოლდოვა, საქართველო, ლატვია, ლიტვა, ესტონეთი). შარშან აშშ-ის პრეზიდენტმა II მსოფლიო ომში გამარჯვების სიტყვის წარმოთქმისას განაცხადა რომ აშშ-მა და დიდმა ბრიტანეთმა დაამარცხეს ნაცისტები. თეთრი სახლის ოფიციალური ტვიტერის გვერდზე გამოქვეყნებულ პუბლიკაციაში ნათქვამია, რომ: ”ამერიკული სული ყოვეთვის იმარჯვებს.”

ისტორიის მსგავსი ფალსიფიკაციის პირობებში საჭიროდ მიგვაჩნია წითელი არმიის საგმირო საქმეების გახსენება – მილიონობით დაღუპული ჯარისკაცის სიცოცოხლე, წითელი არმიის თავდადების მაგალითი, რამაც ევროპა იხსნა ნაციზმისგან და გაათავისუფლა ამ დიდი ბოროტებისგან.

მინსკი (3 ივლისი, 1944)

1994 წლის ივნისში, საბჭოთა წითელმა არმიამ ბელარუსის გათავისუფლება დაიწყო ”ბაგრატიონის” ოპერაციის ფარგლებში. გერმანელებმა ერთ-ერთი ყველაზე სასტიკი მარცხი იწვნიეს და 500 000 გერმანელი ჯარისკაცი დაკარგეს, ამასთან ერთად სრულად განადგურდა ”ცენტრის” არმიის ჯგუფი. (Heeresgruppe Mitte) 3 ივლისს მინსკი სრულად გათავისუფლდა.

ვილნიუსი (13 ივლისი, 1944)

საბჭოთა ლიტვის დედაქალაქი სტრატეგიულად უმნიშვნელოვანესი პუნქტი იყო აღმოსავლეთ პრუსიის გზაზე. 9 ივლისს ქალაქს წითელმა არმიამ შეამოარტყა ალყა და ქუჩის სასტიკი ბრძოლების შედეგად 13 ივლისს გაათავისუფლა კიდევაც. საგრძნობი დახმარება საბჭოთა ჯარებს ლიტველმა პარტიზანულმა დაჯგუფებებმა გაუწიეს, რომლებიც ქალაქს სამხრეთიდან უტევდნენ.

კაუნასი ( 1 აგვისტო, 1944)

ნაცისტური ოკუპაციის დროს, სიდიდით მე-2 უდიდესი ქალაქი, კაუნასი, გერმანელებმა ძლევამოსილ ციხესიმაგრედ აქციეს. ამის მიუხედავად, საბჭოთა ჯარებმა ქალაქი რამდენიმე დღის განმავლობაში გაათავისუფლეს. 29 ივლისიდან დაწყებული, 2 დიდი შეტევის შედეგად წითელმა არმიამ გერმანული გარნიზონი გაანადგურა და შედეგად 2-ჯერ შეამცირეს მათი რაოდენობა. ამის შემდეგ სხვა პრობლემა წამოიშვა – კაუნასი ნაღმებით იყო სავსე. 5 500-მდე ნაღმი იქნა აღმოჩენილი და გატანილი ქალაქიდან და მისი შემოგარენიდან.

კიშინიოვი (24 აგვისტო, 1944)

მოლდოვის და მისი დედაქალაქის, კიშინიოვის გათავისუფლება II მსოფლიო ომის მიმდინარეობისას წითელი არმიის ერთ-ერთ ყველაზე წარმატებულ ოპერაციადაა მიჩნეული. ე.წ ”10 სტალინური დარტყმიდან” ერთ-ერთი. ოპერაციის შედეგად «სამხრეთ უკრაინის» არმიის ჯგუფი, სადაც როგორც გერმანული, ასევე რუმინული ჯარის ნაწილები შედიოდნენ, მთლიანად იქნა განადგურებული.

ბუქარესტი (31 აგვისტო, 1944)

საბჭოთა ჯარებმა ეფექტურად გამოიყენეს ის ქაოსი და არეულობა, რაც მოლდოვაში განცდილი დამარცხების და რუმინეთში სახელმწიფო გადატრიალების შემდეგ გერმანულ ჯარში სუფევდა. წითელი არმის ოპერატიულად შევიდა ბუქარესტში, სადაც მოქალაქეებმა საკმაოდ თბილისი დახვედრა მოუწყვეს.

ტალინი (22 სექტემბერი, 1944)

1944 წლის სექტემბერში გერმანულმა სარდლობამ გაათვიცნობიერა, რომ ისინი ვერ შეძლებდნენ ესტონეთის ტერიტორიაზე კონტროლის შენარჩუნებას და ბრძანება გასცა მასობრივი ევაკუაციის შესახებ. ტალინიდან 60 000-მდე ჯარისკაცის ევაკუირება მოხდა, ხოლო ძირითადმა გერმანულმა ნაწილებმა კურლანდიაში დაიხიეს. 22 სექტემბერს წითელმა არმიამ ყოველგვარი სიძნელის გარეშე ტალინი დაიკავა.

რიგა (15 ოქტომბერი, 1944)

რიგის აღებით საბჭოთა ჯარები გეგმავდნენ ნაცისტური ჯარების ალაგმვას, რომლებიც ესტონეთიდან იხევდნენ. მაგრამ ხელჩართულმა შეტაკებებმა და ”ლატვიური სს” დივიზიის წინააღმდეგობამ წითელი არმიის წინსვლა 2 კვირით შეაჩერა და გერმანელებს საშუალება მისცა კურლანდიაში წარმატებით გადასულიყვნენ . 15 ოქტომბერს წითელმა არმიამ საბოლოოდ გაათავისუფლა ქალაქი.

ბეგლრადი (20 ოქტომბერი, 1944)

ბელგრადის გათავისუფლებაში წითელ არმიას აქტიური დახმარება გაუწიეს იოსიპ ბროზ ტიტოს იუგოსლაველმა პარტიზანებმა და ბულგარეთის სახალხო არმიამ. სწრაფი და ეფექტური დარტყმების სერიამ ქვეყანა მთლიანად გაათავისუფლა ნაცისტებისგან და გერმანელების ევაკუაცია გაართულა საბერძნეთიდან.

ვარშავა (17 იანვარი, 1945)

პოლონეთის დედაქალაქი 3 დღიანი შეტაკებების შემდეგ გათავისუფლდა. წითელი არმიის მოულოდნელი და წარმატებული თავდასხმის შედეგად საბჭოთა ჯარებმა მდინარე ვისლა გადალახეს და ქალაქში გამაგრდნენ. პოლონეთის I მოკავშირე არმია ასევე უტევდა პოლონეთის ჰიმნის აკომპანიმენტის ფონზე. საბჭოთა მე-2 გვარდიულმა სატანკო არმიამ საბოლოო იერიში მიიტანა, რომელიც მტრის ზურგში შეიჭრა და ნაცისტურ გარნიზონს დახევის გზები მოუჭრა.

ბუდაპეშტი (13 თებერვალი, 1945)

ქალაქის დასაცავად გერმანელებმა 13 სატანკო დივიზია გამოიძახეს. სატანკო ჯარების ასეთი კონცენტრაცია აღმოსავლეთ ფრონტისთვისაც კი იშვიათობა იყო. იმის მიუხედავად, რომ 29 დეკემბერს გერმანელი და უნგრული ჯარები ალყაში იყვნენ, მათ უარი თქვეს დანებებაზ და თვენახევრის განმავლობაში აგრძელებდნენ ბრძოლას.

ბრატისლავა (4 აპრილი, 1945)

ბრატისლავის აღებამ წითელ არმის გზა გაუხსნა პრაღისკენ. გერმანული მხედართმთავრობა ქალაქის გამოყენებას გრძელვადიანი საყრდენი პუნქტის მიზნით აპირებდა. მაგრამ საბჭოთა ჯარებმა პირდაპირ შტურმს თავი აარიდეს და ღრმა მანევრის შედეგად ქალაქს ჩრდილო-დასავლეთდან შეუტიეს. სლოვაკეთის დედაქალაქის გათავისუფლებას 2 დღე დაჭირდა.

ვენა (13 აპრილი, 1945)

წითელმა არმიამ ვენაზე იერიში აღმოსავლეთიდან და სამხრეთდან დაიწყო. საბჭოთა ჯარისკაცები თითოეული სახლისთვის და ნაგებობისთვის იბრძოდნენ, რაც ნაცისტებმა საკუთარი პოზიციების გასამყარებლად გამოიყენეს. მძვინვარე მტრული ცეცხლის ფონზე საბჭოთა ინჟინრებმა ქალაქის მთავარი ხიდის, ”რეიხსბურკის” განნაღმვა შეძლეს. სასოწარკვეთილი გერმანელები ბოლომდე ცდილობდნენ წინააღმდეგობის გაწევას. ავსტრიის დედაქალაქი ერთკვირიანი ბრძოლების შედეგად გათავისუფლდა.

ბერლინი (2 მაისი, 1945)

ამ სასტიკ ბრძოლაში მესამე რაიხის მთავარი არტერიისთვის გერმანელებთან ერთად, ფრანგები, სკანდინავიელები და ლატვიური სს-ის დანაყოებიც იბრძოდნენ და გააფთრებულად ცდილობდნენ თითოეული კვადრატული მეტრის შენარჩუნებას. წითელ არმიას პოლონეთის სახალხო არმიის დამხარებით ბერლინის ასაღებად ერთი კვირაზე მეტი დასჭირდა. რაიხსტაგის გარშემო შეტაკებები ჰიტლერის თვითმკვლელობის შემდეგაც მიმდინარეობდა. წინააღმდეგობის ბოლო კერები 2 მაისს განადგურდა, თუმცა ზოგიერთი შეტაკება 7 მაისამდე გრძელდებოდა.

პრაღა (9 მაისი, 1945)

ბერლინის დაცემის და ნაცისტების კაპიტულაციის შემდეგაც კი პრაღა ბრძოლას მაინც აგრძელებდა. დარჩენილმა გერმანულმა საჯარისო ნაწილებმა პრაღაში მოიყარეს თავი დასავლეთის მიმართულებით გაჭრისა და ამერიკელებისთვის დანებების ოცნებაში. 5 მაისს ჩეხეთის დედაქალაქის მაცხოვრებლებმა რუს კოლაბორაციონისტებთან ერთად ”რუსეთის გათავისუფლების I ქვეითი დივიზიიდან” (ვერმახტის დანაყოფი) აჯანყება მოაწყვეს, რომელთაც სხვა მხარეზე გადასვლით პატიების იმედი ჰქონდათ. საბჭოთა ჯარების შემოსვლის შემდეგ კოლაბორაციონისტები დასავლეთისკენ გაიქცნენ და 9 მაისს ქალაქის გარნიზონი წითელ არმიას ჩაბარდა.